EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────ÇAY MƏNSƏBİ – çayın dənizə, gölə, su anbarına və daha böyükçaya töküldüyü, yaxud axının çatdığı yer. Sadə (çay yatağı qollaraayrılmır), delta, estuari və asılı vəziyyətdə (əsas çaya nisbətən dərinlikeroziyasının bir qədər zəif inkşaf etdiyi dağ çayları üçün səciyyəvidir)olan Ç.m.-lərinə rast gəlinir.ÇAY REJİMİ, ÇAYIN SU REJİMİ – Gün, mövsüm, illər ərzindəçayda suyun səviyyəsinin, sürətinin, sərfinin, temperaturunun və s.elementlərinin iqlim şəraitindən, yatağın relyefindən və formasındanasılı olaraq dəyişməsi, daha doğrusu bu dəyişmənin gedişi.ÇAY ŞƏBƏKƏSİ – öz dərələri ilə ərazini parçalamış iri və xırdaçay sistemlərinin məcmusu. Ç.ş.-nin əsas göstəricisi onun sıxlığıdır, bütünçayların uzunluğu kəmiyyətini hövzənin sahəsi kəmiyyətinəbölməklə müəyyən edilir.ÇAY YATAĞI – gursulu dövrlər arasındakı müddət ərzində çaydərəsinin su axan ən alçaq hissəsi.ÇAYBASARA DÖZÜMLÜLÜK – Çayın dövrü olaraq daşmasınəticəsində bitkilərin çaybasara dözümlülüyü. Ramenski (1938)bitkilərin çaybasara dözumlülüyünü göstərən ballı şkala tərtib etmişdir.Şkalada bitki növləri çaybasara dözümlülüyü üzrə bölünür.ÇAYBASAR-SUBASAR EKOSİSTEMLƏRİ – Hipoekosistemqrupuna aiddir, belə ki, dövrü olaraq daşqın rejimi allüvial gətirmələriilə bu ekosistemin sonrakı inkişafını dayandırır. Bu gətirmələrçaybasarların müxtəlif hissələrində eyni olmur, ona görə də Ç.e.müxtəlif kombinasiyalı ekosistem yaradır. Çay – subasara davamlıtaxılotu növləri dominantlıq edir. Torpağı allüvial çimli-çəmən torpağıolub adətən laylı qatlardan təşkil olunur. Çaysubasar çəmənləri biçənəkkimi istifadə olunur.ÇAYDAÇAPANLAR (Motacillidae) – sərçəkimilər dəstəsindən quşfəsiləsi. 57 növdən ibarət 5 cinsi var. Yer kürəsinin hər yerindəyayılmışdır. Çoxu köçəridir. Azərbaycanda 2 cinsə mənsub 10 növü var.Cücülər və digər xırda onurğasızlarla qidalanır. Faydalı quşlardır.ÇAYIN ÇİRKLƏNMƏ İNDEKSİ – çayın ekoloji xarakteristikası:saprobluq indeksinin ölçüsündən asılıdır. İstənilən uzunluqda olanindeksi ilə müqayisə edilə bilər.84