EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────rayonlaşdırmasının yüksək pilləsindən biri olub coğrafi qurşaq daxilindəyerləşir. İlk dəfə C.z. V.V.Dokuçayev (1898) tərəfindən təbii-tarixizonalar kimi ayrılmışdır. C.z. təliminin inkişafında L.S.Berqin (1931)müstəsna yeri vardır. O, şimal yarımkürəsinin düzən hissəsində tundra,mülayim iqlimin meşələri, meşə-çöl, çöl, Aralıq dənizi, yarımsəhra,səhra, subtropik meşələr, tropik səhra, tropik çöl, tropik meşə-çöl(savanna), rütubətli tropik meşələr zonaları ayırmışdır.– Buzlaq zonası (coğrafi) – arktika və antarktika səhraları ərazisi,həmişə və ya ilin çox aylarında buzlaq altında olub ali bitkilərə təsadüfedilmir.– Tundra zonası (coğrafi) – subarktik qurşağın ərazisi olub sərtiqlimi, daim donuşluğun olması, meşəsizliyi, mamır və şibyələrin güclüinkişafı, yüksək rütubətliyi, heyvanat aləminin kasatlığı ilə səciyyələnir.– Meşə-tundra zonası – subarktik qurşaqda tundra zonasından tayqazonasına keçid ərazidə yerləşib hər iki zonanın flora və faunaelementlərinin birliyi müşahidə olunur.– Tayqa zonası – meşə zonasının şimal hissəsi – mülayim qurşağıniynəyarpaqlı meşələri, özünəməxsus torpaq örtüyü və heyvanat aləmivar.– Qarışıq meşələr zonası – mülayim qarşaqda qarışıq iynəyarpaqlıvə enliyarpaqlı meşələrin ərazisi.– Meşə zonası – mülayim, subtropik, tropik, subekvator və ekvatorqurşaqlarında müxtəlif meşə tipləri zonası. Mülayim qurşaqda tayqa,qarışıq və enliyarpaqlı meşələr zonası ayrıca zona kimi ayrılır.– Meşə-çöl zonası – mülayim və subtropik qurşağın meşə və çöləraziləri bir-birini əvəz edən zona.– Çöl (bozqır) zonası – mülayim və subtropik qurşaqlarda meşəsizkserofit xarakterli sıx ot örtüyünə malik olan ərazilər.– Aralıq dənizi zonası – subtropik qurşaqda yerləşib ilboyurütubətliyin qeyri barəbər olmasilə (əsasən qış yağıntısı) səciyyələnir.Bitki örtüyü həmişəyaşıl meşələr və kserofit kolluqlardan ibarətdir.– Subtropik zona – Yerin subtropik qurşaqlarına daxil olan bir sırazonalar (şimal və cənub yarımkürələrdə): həmişəyaşıl subtropik meşələrvə kolluqlar, subtropik qarışıq musson meşələri, subtropik meşə-çöl, çöl,(bozqır) yarımsəhra və səhralar.– Yarımsəhra zonası – mülayim, subtropik və tropik qurşaqlarda çölzonasından səhra zonasına keçid ərazilərdə yerləşib (quru-kontinentaliqlim şəraitində) münbit olmayan, çox vaxt şorakət torpaqlarda seyrəkkserofit bitki örtüyünə malikdir.– Səhra zonası – mülayim, subtropik və tropik qurşaqların çox quru80