EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────tökmək məsləhət görülmür. Çünki bütün toksik boyalar və həlledicilərcanlı orqanizmləri məhv edir, bununla da məişət axıntılarınıntəmizlənməsi çətinləşir.BOYAQ BİTKİLƏRİ – kök, gövdə, budaq, qabıq, yarpaq, çiçək,meyvə və ya toxum hissələrindən boyaq məhlulu hazırlayıb yun, ipək vəpambıq məmulatlarını boyamaq üçün istifadə olunan bitkilər,M.Qasımova (1980) görə respublikamızda rast gəlinən boyaq bitkiləri110 fəsilə və 358 cins daxilində birləşərək ümumi floramızın 36%-intəşkil edir. Boyaqçılıq sənayesi üçün geniş istifadəsi mümkün olanbitkilərdən boyaqotu, sarağan, sumaq, dəli çətənə, sarı kol, yaponsaforası, qoz, nar, zirinc, palıd, şabalıd, murdarça, tut, qızılağac,çaytikanı, zəfəran, əvəlik, dazıotu, gəndalaş, ətirşah, söyüd, andız,qaraqınıq, yemişan, heyva və s.-ni göstərmək olar.M.Qasımov (1980) qeyd edir ki, bir boyaq bitkisindən alınan boyaqməhluluna istənilən metalın (alüminium, mis, xrom, dəmir, kobalt,qalay, qurğuşun, sink, natrium, kalium və s.) müxtəlif duzlarını əlavəetməklə 10-dan 100-ə qədər, hətta 3000-4000-ə qədər rəng və çalaralmaq mümkündür.BOZ TORPAQLAR – səhra və bozqır zonalarının açıq-boz rənglitorpaq tipi. Afrika, Şimali və Cənubi Amerika, Avstraliya, Orta Asiyavə qismən Azərbaycanda yayılmışdır. Respublikamızın B.t.-ındapambıq, qismən taxıl, tərəvəz və s. əkilir. Resp-nın qışlaqları əsasən boztorpaqlar zonasındadır.BOZQIR (çöl) EKOSİSTEMLƏRİ – arid kontinental iqlimşəraitində əsasən kserofil taxıl bitkilərinin dominantlığı ilə formalaşanekosistemlər. Azərbaycan Respublikasında bozqır ekosistemlərinəBöyük Qafqazda – Bozqır yaylada və Kiçik Qafqazın dağətəyizonasında rast gəlinir. Burada yarımsəhra – bozqır bitkiləri (yovşan,ziyilotu, tonqalotu, bozqır pişikquyruğu, çobantoxmağı) yayılmışdır.Ağac və kol növlərindən qaratikan, ardıc, topulqa, dağdağan, iydəyarpaqarmud, gürcü ağcaqayını və badama rast gəlinir. Qəhvəyi bozqırlaşmış,boz-qəhvəyi və şabalıdı torpaq tipləri yayılmışdır. Biçənək və ya otlaqkimi, bəzən isə kənd təsərrüfatı bitkiləri altında istifadə olunur.Tədqiqatçıların (Qrosheym, Qulisaşvili, Prilipko) fikrincə CənubiQafqazda, o cümlədən Azərbaycanda ilkin bozqır yoxdur və müasir73