EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────göstəricilərinin dəyişkənliyinin yol verilən intervalı, bu zaman o özününbaşlanğıc keyfiyyət müəyyənliyini saxlayır.BİOSFERƏ ANTROPOGEN TƏSİR – texnoloji məhsullara,radioaktiv maddəllərlə çirklənmə nəticəsində, atmosferin, çay, dəniz vəokeanların tərkibi və rejiminin dəyişilməsi, onların bir çoxunun, ocümlədən ən məhsuldar tropik meşələrin tamamilə yox edilməsi.Təkamül məhsullarının – bir sıra heyvan və bitki növlərinin, onlarınbirgə yaşayan mürəkkəb sisteminin, yəni biosenozların məhv edilməsi.Bir çox regionlarda, o cümlədən Azərbaycanda (Xəzər dənizi, Sumqayıtşəhəri, tuqay meşələri və s.) bu hadisələr təbii fəlakət xarakteri daşıyır.BİOSFERİN ANTROPOGEN REDUKSİYASI – insanın dağıdıcıfəaliyyəti (mühitin çirklənməsi, meşələrin məhv edilməsi, bozqırlarınşumlanması, sənaye heyvanlarının həddən artıq ovlanması, təşkilolunmamış turizm, urbanizasiya, qida və dərman bitkilərinin nəzarətsizyığılması və s.) nəticəsində biosferin növmüxtəlifliyinin durmadan(bərpa olunmadan) azalması prosesi. B.a.r.-nın qarşısının alınması üçünplanetin heyvanat və bitki aləminin genetik fondunun qorunması üzrəqlobal proqram hazırlanmalı, biosfer qoruqlarının, milli parkların,botaniki bağların, zooloji parkların şəbəkəsi genişləndirilməlidir.BİOSFERİN BƏRPA OLUNMASI QANUNU – P.Dajero (1957)tərəfindən irəli sürülmüş bu qanuna əsasən biosferin komponentlərinəantropogen təsir dayandırıldıqdan sonra o, hökmən öz “itirilmişmövqeinə” qayıtmağa cəhd edir, yəni özünün ekoloji tarazlığını vədavamlığını saxlaya (bərpa edə) bilər. Belə ki, meşəsizləşdirilmişsahələrdə meşə örtüyü yenidən tədricən bərpa olunmağa başlayır.BİOSFERİN BUFERLİYİ – biosferin antropogen çirkləndiricilərəmüqavimət göstərməsi (neytrallaşdırması) qabiliyyəti.BİOSFERİN DƏYİŞMƏ HƏDDİ – biosferin funksiyasını onutəşkil edən yarımsistemlərin və mühit əmələgətirən kompleksləriniəhəmiyyətli dərəcədə, lakin dönən dəyişmələrə məruz qalan təsirqüvvəsi.BİOSFERİN TƏKAMÜLÜ – a) canlı maddələrin xarakterinin(növlərinin yaranması, inkişafı və məhv olması, biotik qruplarınformalaşması və dağılması); b) bu maddələrdən yaranmış Yer qabığıkimi biosferin xassələrinin; c) ekosferin xassələrinin; ç) ekosferin60