EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────YARUSLUQ – biosenoz və aqrosenozun müxtəlif örtmə dərəcəsi vəhündürlüyü olan, assimlyasiyada, həmçinin maddələrin və enerjinintoplanmasında müxtəlif dərəcədə iştirak edən qatlara, yaruslara,çətirlərə, biohorizontlara və s. ayrılması.YASAQLIQ – təbiətin ən qədim mühafizə olunan forması.Qoruqdan fərqli olaraq yasaqlıq hansı təşkilatın ərazisində yerləşirsəhəmin təşkilata baxır, məs. fermer, meşə təsərrüfatı və s. Y. daimi vəmüvəqqəti (10 ilə qədər) ola bilər. Əgər qoruqlarda mütləq qorumarejimi tətbiq olunursa, Y-da istirahət evləri, turist bazaları tikilə bilər.Lakin hər bir istirahət edən və ya turist özünün Y.-da olduğunu bilməlivə onu əhatə edən təbiətlə ehtiyatla davranmalıdır. Y.-da ov etmək,balıq tutmaq, yer şumlamaq, meşə qırmaq, mal-qara otarmaq, meyvə,giləmeyvə, göbələk yığmaq ya qismən icazə verilə bilər, yaxud datamamilə qadağan olunur. Y.-da bütün təbii kompleks deyil, onun ayrıayrıkomponentləri (bitki örtüyü, heyvan, quş və balıq növləri, nadirmağaralar, qeyri adi hidroloji rejimi ilə fərqlənən göllər, turizm vəistirahət əhəmiyyətli mənzərəli yerlər, faydalı qazıntı, həmçinin tarixixatirəəhəmiyyəti olan ərazilər və s.) mühafizə edilir.Azərbaycan Respublikasında 17 Y. (Abşeron, Ağgöl, Qızılca,Daşaltı, Bəndovan, Bərdə, Qarayazı-Ağstafa, Qubadlı, Qusar, Zuvand,İsmayıllı, Korçay, Kilə, Laçın, Ordubad, Şəmkir, Şəki, Kiçik Qızılağac)var.YAŞAMA BACARIĞI – canlıların (fərd, populyasiya, növ,biosenoz) ətraf mühitin mənfi təsirlərindən qorunub özünü saxlamabacarığı.YAŞAMA MÜDDƏTİ – mütləq yaşamaq müddəti – fərdindoğulduğu vaxtdan ölənə qədər yaşamaq müddəti.– növün yaşamaq müddəti – mühitin daha əlverişli şəraitində hərhansı bir növün fərdlərinin orta maksimal yaşı (yəni fərdin yalnızgenetik xüsusiyyəti ilə limitləşdirilən).– orta yaşama müddəti – statistik hesablama ilə fərdin orta yaşı təyinolunur (ölən fərdlərin yaşlarının cəminin onların sayına nisbətindənalınan qismət).YAŞAMA POTENSİALI – növün əlverişsiz şəraitə qarşımüqavimət göstərmək dərəcəsi. Növün biotik potensialı ilə müəyyən490