EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────qaynayır. Dizel mühərriklərində işlədilir.– Qazanxana Y. – yüksək dərəcədə qaynayan karbohidrogenlərinqarışığı, buxar qazanlarında,sənaye sobalarında və b. yerlərdə yanacaqkimi işlədilir.– Mühərrik Y. – Daxili yanacaq mühərrikləri üçün yanacaq.– Raket Y. – karbohidrogenlərin maye qarışığı, əsasən neftin ağ neftfraksiyası; hava-reaktiv mühərriklərində işlədilir.Sintetik maya Y. – bərk yanacağın (məs. qonur kömür, yanan şistvə s.) üzvi kütləsinin termokimyəvi parçalanmasından alınankarbohidrogen qarışığı.– Nüvə Y. – nüvə reaktorlarında enerji mənbəyi kimi istifadə edilənmateriallar.YANDIRMA (otlaq, çəmən, kolluq və s.) – Sahələrin daha tezyaşıllaşmasına təsir etmək məqsədilə çəmən və kolluqlara od vurularaqyandırılması. Yandırma bitki örtüyünün və torpağın deqradasiyasınasəbəb olur.YANĞIN SAHƏSİ – bitki sahəsinin (əsasən meşəliyin) yanğınaməruz qalmış hissəsi. Y.s.-də çox vaxt ilkin meşə bitki örtüyü törəmətozağacı, qovaq, söyüdlə və ya kolluqlarla əvəz olunur. Qrunt suyudayazda yerləşən Y.s-də meşə sahəsinin məhv olması nəticəsindətranspirasiya azaldığından müvəqqəti bataqlaşma müşahidə olunur.YARARSIZ SÜXURLAR – tərkibində bitkilərin və torpaqorqanizmlərinin normal inkişafına toksiki təsir göstərən maddələrlə(suda həll olunan duzların, sulfidlərin oksidləşmə məhsulları) zənginolan dağ və ya çöküntü süxurları.YARARSIZ TORPAQLAR-BEDLENDLƏR – quru iqlim, çətinkeçilən, çox parçalanmış və torpaq örtüyü tamamilə yuyulmuş yararsızrelyef sahələri. Ən çox səhra və yarımsəhra zonasındakı su keçirməyəngilli süxurların leysan yağışları ilə yuyulmasından əmələ gəlir.Azərbaycanda Bozdağ silsiləsində, Qobustanda və s.-də Y.t. var. Y.t.respublikamızda yaylaqlarda və meşə zonasında da insanlarıntəsərrüfatsız fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlir.YARĞAN – nisbətən hündür-düzənlik sahələrdə, xüsusən yumşaqçöküntülərdən (məs: lös) ibarət olan yerlərdə müvəqqəti və ya kiçikaxarı olan suların fəaliyyəti ilə ovulmuş, dik yamaclı çüxura deyilir. Y-485