EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────atmosferə buraxılması.TUNDRA EKOSİSTEMLƏRİ – Arktik iqlimin ekosistemləri,şibyə, mamır, yarpığını tökən və həmişəyaşıl kollar, dominantlıq edir.Polidominant və mozaik fitosenozlara malikdir, torpağı qleyli tundratorpağıdır.TURİST CIĞIRI – xüsusi düzəldilmiş və ya xəritə üzərində təyinolunmuş, mühafizə olunan (və ya olunmayan) ərazidə turist qrupunun(təşkil olunmuş və ya müstəqil halda) hərəkət yolu (milli parkda və yadigər yerdə).TURİSTİKA (TURİSTŞÜNASLIQ) – türizmlə əlaqədar bütünamilləri və hadisələri tədqiq edən kompleks fənn.TURİZM – asudə vaxtda səyahət, fəal istirahət növlərindən biri. T.insanın səhhətini yaxşılaşdırır, iş qabiliyyətini artırır, görüş dairəsinigenişləndirir və s. Öz ölkəsi daxilində gəzintiyə daxili (milli) T.,vətəndən kənarda gəzintiyə xarici T. deyilir. Səyahətin məqsədindənasılı olaraq ekskursiya T.-i, idman T.-i, şəhərdən kənar T. və s.mövcuddur. T. əsasən turist idarələri tərəfindən qabaqcadanproqramlaşdırılmış mütəşəkkil, qismən də ayrı-ayrı şəxslərin müəyyənləşdirdiyiqeyri mütəşəkkil səyahətlərdən ibarət olur.TURŞ DUMAN – turşu əmələ gətirən, kükürd və azot oksidləri həllolmuş aerozol, xırda su damcıları. T.d. insan üçün turşulu yağışlardan datəhlükəlidir. Belə ki, o, daha çox turş reaksiyaya (pH < 2) malik olubinsanın nəfəs orqanına düşərək selikli qişanı zədələyir.TURŞ TORPAQ – pH (hidrogen ionlarının qatılığı) 7.0-dən aşağıolan torpaq. Turş torpaqların münbitliyi aşağı olur.TURŞULU (TURŞ) YAĞIŞLAR – T.y.-ın əsas komponentləri azotvə kükürd oksidlərinin aerozolları sayılır. Onlar atmosfer, hidrosfer vətorpaq rütubətliyi ilə qarşılıqlı əlaqədə olduqda sulfat, nitrat və digərturşular əmələ gətirir. T.y.-a səbəb olan təbii mənbələrə vulkanpüskürmələri, şimşək çaxması və ildırım, meşə yanğınları, biogenifrazat, torpağın deflyasiyası və s. aiddir. Antropogen T.y.-ın mənbəyiyanacaq qazıntılarının, xüsusən daş kömürün İES-də, qazanxanalarda,metallurgiyada, neft-kimya sənayesində, nəqliyyatda və s. yandırılmasıprosesi sayılır. T.y.-ın digər mənbəyi kənd təmərrüfatında istifadəolunan azot gübrələri hesab olunur. T.y.-ın əsas yayıldığı vilayətlər472