EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────və texnikanın inkişafının hazırkı mərhələsində istehsalat və məişəttullantılarından istifadə.TÖRƏMƏ MEŞƏLƏR – İnsan fəaliyyətinin və təbii (kortəbii)hadisələrin təsiri ilə dəyişilmiş meşələr. Bu zaman meşəliyin tərkibi,quruluşu, məhsuldarlığı, ilkin meşələrə xas olan meşəbitmə şəraiti vədigər xassələri dərindən dəyişir. T.m. ağacların təbii əvəz olunması vətəsərrüfat tədbirləri nəticəsində (meşə əkini, xidməti və bərpa qırıntıları)öz ilkin vəziyyətinə bərpa olunması intensivliyindən asılı olaraq qısamüddətli, uzunmüddətli və davamlı uzunmüddətli T.m.-ə.bölünür. Qısamüddətli T.m.-də bu proses əsas meşəyaradan ağac cinsinin(edifikatorun) bir nəslinin həyat müddətində, uzunmüddətli T.m.-də 2-3nəsil, davamlı uzunmüddətli T.m.-də isə 3 nəsildən artıq müddətdə başaçatır. Azərbaycan respublikasında ilkin palıd və fıstıq meşlərinin yerinətörəmə vələs, dəmirqara və s. meşəliklər və törəmə kolluqlar geniş sahətutur.TRANSABİOTİK ƏLAQƏLƏR (Sukaçov, 1953) – Orqanizmlərinmühitə, mühitin isə orqanizmlərə təsirinin birbaşa müxtəlif formaları: a)passiv təsir – pertinensiya, b) orqanizmlərin fəaliyyəti prosesindəyaranan aktiv təsir-saprotrofiya və mediopatiya. Bunların əsasındabiotik mühit yaranır və orqanizmlərin assosiasiyalaşmasının xüsusiformaları əmələ gəlir.TRANSFORMASİYA (lat. transformatio - dəyişmək) – Biolojisistemdə və ya onun ətraf mühitində gedən keyfiyyət dəyişkənliyi (yenigöstəricinin yaranması). Bitki qrupunun və ya torpağın antropogendəyişməsi.TRANSQRESSİYA – dənizin quruya «Hücumu»; Yer qabığınıntektonik hərəkəti nəticəsində dənizin quru sahələri basması. Yerintarixində reqressiya ilə əvəz olunması.TRANSPİRASİYA (lat. trans – vasitə və spiro – nəfəs alıram) –Bitkilərdə suyun buxarlanması. Bitkilərin əsas transpirasiya orqanıyarpaqlardır. T. yarpaqlarda buxarlanan suyun əsas çıxış yolu olanağızcıqların açılıb bağlanması ilə nizamlanır. Ağızcıqlar vasitəsi iləgedən T. ağızcıq T.-sı adlanır. T. prosesində suyun bir hissəsi (10%)katikula vasitəsi ilə xaric olunur. Bu proses katikula T.-sı adlanır. Birsaat ərzində bitkilərdən buxarlanan suyun qramla miqdarı T.467