EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────səviyyəsinə uyğun gələn aqronomik cəhətdən əhəmiyyətli torpağınxassələri və rejimlərinin məcmusu hesab olunur. Bu istiqamətdə olanmeteriallara və respublikamızda aparılan torpaq – aqroekolojitədqiqatlara, ayrı-ayrı regionların təbii şəraitinin təhlilinə əsaslanaraq,bitgilərin (taxıl, pambıq, üzüm, çay, meyvə, otlaq, meşə) tələbatındanasılı olaraq müxtəlif torpaqlar üçün münbitlik modeli işlənmişdir(Məmmədov, 1998). Zonal əkinçilik sistemləri çərçivəsində münbitliyinidarə edilməsi əhəmiyyətinə görə Azərbaycan torpaqlarının xassələrininfaktiki və optimal parametrləri əsasında doqquz blokdan ibarətmünbitlik modeli hazırlanmışdır:1) Aqroekoloji blok; 2) Torpaq tərkibi bloku; 3) Torpaq rejimləribloku; 4) Torpaq xassələri bloku; 5) Qiymətləndirmə bloku; 6)Biometriya bloku; 7) Torpaq faunası; 8) Aqromeliorasiya bloku; 9)Monitorinq bloku.TORPAQLARIN TƏSNİFATI – Torpaqların mənşəyinə və əsasxassələrinə görə ayrı-ayrı qruplarda birləşdirilməsi. T.t.-da əsastaksonomik bölgü vahidi torpaq tipidir. Torpaq tipindən aşağı taksonlaryarımtip, cins, növ və növmüxtəlifliyidir. Genetik torpaq tipinə eynibioiqlimdə, eyni mənşəli, vahid morfoloji quruluşlu və eyni ana süxurüzərində inkişaf etmiş torpaq qrupu aiddir.TORPAQŞÜNASLIQ – Torpağın quruluşu, mənşəyi, tərkibi,xassələri, inkişafı, coğrafi yayılma qanunauyğunluqları, münbitliyi vəsəmərəli istifadə üsulları haqqında elm. Torpaq genezisi, torpaqtəsnifatı, torpaq fizikası, torpağın kalloidal və bioloji kimyası, torpaqcoğrafiyası və kartoqrafiyası, torpaq geokimyası, torpağın bonitirovkası,torpağın meliorasiyası T.-ın ən mühüm bölmələridir. AzərbaycanRespublikasında T. elminin inkişafında H. Ə. Əliyev, V. R. Volobuyev,M. M. Salayev, K. Ə. Ələkbərov, M. İ. Cəfərov Q. Ş. Məmmədov, M. P.Babayev və b.-nın böyük əməyi olmuşdur.TOYUQKİMİLƏR (Galliformes) – quşlar dəstəsi Azərbaycanda 8növü məlumdur. T. tundradan tropik meşələrə və yüksək dağlara qədərbütün zonalarda rast gəlinir. Oturaq quşlardır, yalnız bildirçinlərköçəridir. T. qiymətli idman ov obyektidir. Ağ kəklik, tetra, qırqovul,bildirçin xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. T.-in sayı qanunsuz ovlamanəticəsində azalmışdır.463