EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────s.).BİOGEN ELEMENTLƏR – orqanizmlərin tərkibində daim biolojiəhəmiyyəti olan kimyəvi elementlər. Başlıca B.e. bunlardır: oksigen(canlı orqanizm kütləsinin 70%), karbon (18%-i), hidrogen (10%-i),kalsium, azot, kalium, fosfor, maqnezium, kükürd, xlor, natrium, dəmir.Bu elementlər bütün canlı orqanizmlərdə var, onların əsas kütləsinitəşkil edir və həyat proseslərində mühüm rol oynayır. Zəruri B.e.-dənhər hansı biri orqanizmdə normadan az olduqda müxtəlif xəstəliklər(məs. qidada və suda yod çatışmadıqda müxtəlif xəstəliklər) baş verir.BİOGEN MADDƏLƏRİN REGENERASİYASI – saprofitlərinhəyat fəaliyyəti nəticəsində ölmüş orqanizmlərin toxumalarından suyavə ya torpağa biogen maddələrin qaytarılması prosesi.BİOGEN RELYEF – biosenozların təsiri nəticəsində yarananrelyef. Uzun dövr ərzində bitki qruplarının ölü kütləsininakkumulyasiyası (fitogen relyef) nəticəsində yaranın mezorelyef (məs.torfun), uzun dövr ərzində duzların yuyulması nəticəsində bitkilərinyaratdığı mikrorelyef (səhra və yarımsəhra zonasında), qum və narıntorpaq hissəciklərinin bitkilərin ətrafında akkumulyasiyası (məs. yulğunkollarının, cilin və s.) nəticəsində yaranan mikro və ya nanorelyef, dağyamaclarında eroziya prosesi nəticəsində kolların ətrafında yaranantəpəciklər və ya bitkisiz sahələrdə əmələ gələn çala-çuxurlar,heyvanların fəaliyyətilə yaranan (məs. gəmiricilər), cücülərin (qarışqakoloniyası) və məməlilərin yaratdığı (qabanın eşdiyi sahələr) zoogenrelyeflər.BİOGEN STİMULYATORLAR, BİOSTİMULYATORLAR,bioloji mənşəli stimulyatorlar – əlverişsiz şəraitdə heyvan və bitkitoxumalarında əmələ gələn, orqanizmin həyat proseslərini fəallaşdıranmaddələr.BİOGENETİK TEMPERATUR – həyat prosesləri normal gedəntemperatur səddləri.BİOGENETİKA – Yer üzərində həyatın yaranmasını öyrənən elmsahəsi.BİOGENEZ – Yer üzərində həyatın, canlı varlıqların cansızmateriyadan əmələ gəlməsi nəticəsində yaranmasını inkar edənnəzəriyyələr.47