EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────əlaqədardır. Onların əksəriyyətini onurğasızlar təmsil edir. Onurğalıheyvanlardan ayaqsız amfibiyalar, sürünənlər və bəzi məməli heyvannövləri (gəmiricilər və s.) torpaqla daha çox əlaqədardır. Torpaqorqanizmlərindən soxulcanlar, məryəmqurdlar, çoxayaqlılar və s. tammənada saprofaq olub, torpağın bərpasında böyük rol oynayırlar.Torpaqda küllü miqdarda yırtıcı və zərərli heyvan növləri yaşayır vəfəaliyyət göstərir.TORPAĞIN AERASİYASI – Torpağın saxlaya bildiyi havanınmiqdarı (faizlə) və onun atmosfer ilə mübadiləsi. Torpağın hava keçirməqabiliyyətindən və nəmliyindən asılıdır. Torpaq havasının əsas elementiatmosferdən daxil olan oksigendir. O, köklərin, torpaq heyvanataləminin və aerob mikroorqanizmlərinin tənəffüsünü təmin edir.TORPAĞIN BƏRPASI – 1) insan fəaliyyəti və ya təbii fəlakətnəticəsində pozulmuş torpaq sahələrinin əvvəlki münbitliyini bərpaetmək; 2) «Atılmış»” (istifadədən çıxmış) torpaq sahələrindən təkraristifadə edilməsi.TORPAĞIN BİOLOJİ AKTİVLİYİ – torpaqdamikroorqanizmlərin (azot fiksəsi, ammonium fiksəsi, denitrifikasiya,nitrifikasiya) və ya torpaq orqanizmləri, həmçinin bitkilərin kök sistemitərəfindən torpağa buraxılan fermentlərin təsiri ilə gedən proses.TORPAĞIN BONİTETLƏŞDİRİLMƏSİ – ən mühüm aqronomikxassələrinə görə torpaqların müqayisəli qiymətləndirilməsi. T.b. onunmünbitliyini, yəni keyyfiyətini ballarla ifadə edən kəmiyyətgöstəricisidir. Torpaqdakı proseslər və keyfiyyət dəyişilmələri yalnızonun xassələrini dəqiq öyrənməklə müəyyən edilir. T.b. torpaqlarıniqtisadi qiymətləndirilməsi, torpaq kadastrının tərtibi, meliorasiya və s.üçün zəruridir.TORPAĞIN BUFERLİYİ (ing. buffer – təkanı zəiflətmək) – Turşuvə qələvilərin təsiri nəticəsində torpağın (və torpaq məhlulunun) mühitreaksiyasını az və ya çox saxlamaq qabiliyyəti. Belə ki, zəif podzoltorpaqların turşuya münasibətinə görə buferliyi 2-3, qaratorpaqlarınkı10-a bərabərdir. T.b. ekosistemin mühüm göstəricilərindən biridir.TORPAĞIN ÇİRKLƏNMƏSİ – Torpaq müxtəlif çirklənməformasına məruz qala bilir: radioaktiv, mikrob, pestisid, neft və s.T.ç. torpaqəmələgəlmə prosesinin gedişini dəyişir (çox vaxt onu450