EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────boyunca və tarla daxili əkin sahələrinin kənarı ilə salınmış meşələr.T.m.z. səthi axımın qarşısını alır, güclü küləklərin təsirini azaldaraqtorpağı eroziyadan qoruyur, onun su, temperatur və qida rejiminiyaxşılaşdırır, sahələrdə qarın bərabər paylanmasına və tədricənəriməsinə şərait yaradır, torpaqdan rütubətin buxarlanmasını azaldır.Bütün bunlar kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığını yüksəldir.Müəyyən edilmişdir ki, T.m.z. ilə əhatə edilmiş tarlada kənd təsərrüfatıbitkilərinin məhsulu açıq sahədəki tarlaya nisbətən 20-25% artıq olur.Azərbaycan Respublikasında ilk meşə zolağı 1930-cu ildə Lənkəran-Astara rayonları ərazisində yaradılmış, sonralar Quba-Xaçmazzonasında, Abşeronda, Gəncə-Qazax zonasında, Muğan düzündə,Qarabağda, Mil və Şirvan düzlərində 12 dövlət meşə zolağı salınmışdır.TEXNİKİ BİTKİLƏR – Bir neçə qrupa bölünür: nişastalı, şəkərli,yağlı, efir yağlı və lifli T.b. T.b.-dən ən əhəmiyyətlisi kauçukverən,quttaperçalı, aşı, boyaq, dərman, narkotik və s. bitkilərdir. AzərbaycanRespublikasında T.b.-dən kartof, günəbaxan, pambıq, kənaf, tütün,dərman bitkiləri və s. becərilir.TEXNİKİ EKOLOGİYA – texnikanın ekosistemlərə təsiriniöyrənən ekologiya elminin bölməsi. T.e. orqanizmlər tərəfindənbinaların, texnikanın pozulmasını (dağılmasını) öyrənir. Məs. ağacqurğuların ev göbələkləri tərəfindən, bənd, gəmilərin dibinin biolojiçirklənməsi (bitki ilə artma və s.). T.e. həm də ekosistemlərə nəqliyyatınsəs çirklənməsi, və s.-ni öyrənir.TEXNİKİ SU – içməli, mineral və sənaye sularından başqa, xalqtəsərrüfatında istifadə edilən su.TEXNOGEN DƏYİŞİLMƏ– biosenozun sənayenin bu və ya digərvasitələrinin təsiri nəticəsində dəyişilməsi-istehsalın tullantıları iləçirklənməsi, məs. SO 2 ilə və ya radioaktiv şüalanma ilə, yer səthindəqeyri adi qruntların (süxurların və s.) toplanması. Bu dəyişilmə diqressivistiqamətdə gedir. Belə sahələrdə demutasion dəyişilməyə nail olmaqüçün meliorativ tədbirlərin görülməsi vacibdir.TEXNOGEN MİQRASİYA – sənaye və kənd təsərrüfatı fəaliyyətinəticəsində kimyəvi elementlərin və maddələrin axını. T.m. çox vaxttəbiətdə maddələr mübadiləsinin normal gedişini (həcmi, sürəti) pozur.Məs., torpağın çirklənməsi, meşələrin məhv edilməsi. Oksigenin və425