EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────yumşaltmaq üçün su əhəng və ya soda ilə emal edilir, yaxud ionitsüzgəcdən keçirilir. Tərkibindəki qazlardan (karbon qazı, hidrogensulfidvə metandan, flor artığından) və radioaktiv maddələrdən su aerasiyayolu ilə, aktivləşdirilmiş alüminium-oksidindən süzməklə, dezaktivasiyailə təmizlənir. Su aktivləşdirilmiş kömür, ozon, xlor 4-oksid və yakalium-permanqantla dezodorasiya edilir. S.t. üçün reagent vədezinfeksiya qurğularından, qarışdırıcı, çökdürücü və s.-dən istifadəedilir.SÜLB AXIM – səthi axın sularının özü ilə yuyub apardığı torpaq,qum, digər mineral və üzvi hissəciklərdən ibarət asılı materiallar.Miqdarı qr., kq və tonla ölçülür. Səthi axın sularının tərkibindəki S.a.-ınmiqdarı ərazidən yuyulan torpağın miqdarının göstəricisidir.SÜNİ EKOSİSTEMLƏR – biosferdə gedən bəzi proseslərimodelləşdirməyə imkan verən insan tərəfindən yaradılan kiçik qapalıekosistem. 1996-cı ilin aprelində Londonda biosferin qapalı ekolojisistemləri üzrə IV Beynəlxalq simpozium keçirildi.SÜNİ FİTOSENOZ – komponentlər arasında bitkilərin əlaqəsi olançöl, bostan, bağ, xiyaban və süni salınan meşə bitki qruplaşmaları.Qısamüddətli (1-3 illik – çöl, bostan, güllük), uzunmüddətli (8-10 ilsəpilmişçəmən) və daimi (10 ildən artıq – bağlar, parklar, tarlaqoruyucumeşə zolaqları və s.) S.f-lər ayırırlar. Çöl səpinləri S.f-larıaqrofitosenozlar kimi ayrılır. Son vaxtlar S.f-lar təbii bozqır və səhrabitki növlərindən salınır (aqrobozqır, aqrosəhra).SÜNİ GÖL (NOHUR) – Süni sututar. Kiçik çay dərəsi, qobu vəyarğanlarda bəndlərin tikilməsi, yaxud düzən yerlərdə iri çalalarınqazılması yolu ilə yaradılır. Səth suları və ya yeraltı sularla doldurulur.Mühüm təsərrüfat əhəmiyyəti var.SÜNİ İONLAŞMA – havada insan fəaliyyəti nəticəsində yüngül vəağır ionların əmələ gəlməsi.SÜNİ RADİOAKTİVLİK – radioaktiv izotopları yaratmaqla vəondan istifadə etməklə (atom elktrik stansiyalarında, buzqıran və sualtıgəmilərdə, tibbdə və s.) insanın təsərrüfat və hərbi fəaliyyəti nəticəsindəəmələ gələn radioaktivlik. S.r. yol verilən dozanı keçdikdə mənfi ekolojirol oynayaraq nəinki mutagen, teratogen, kanserogen effekt yaradır,həm də populyasiya, ekosistem və biomların strukturunu dağıdır.420