EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────miqdarı çoxalır, maddələr dövranı mürəkkəbləşir, ölü kütlə artır.SUKSESSİYA FAZASI – ekosistemin inkişaf prosesidir, adətənekosistemə daxil olan yarımsistemlərin (populyasiya, sinuziya və s.) vəonun əsas strukturlarının (bitki mərtəbəliliyi, onun sıxlığı və s.)dəyişilməsi ilə seçilir. Hər suksessiya fazası özündən sonra gələnfazanın keçməsi üçün kompleks şərait hazırlayır.SUKSESSİYA KLİMAKSI – bax: klimaks.SUKSESSİYA MƏRHƏLƏLƏRİ – ekosistemin inkişaf dövrləri.F.Y.Klements (1928) 6 S.m. ayırır: 1) denudasiya; 2) pionerlik(immiqrasiya); 3) kolonizasiya; 4) növarası rəqabət; 5) biosenotikreaksiya; 6) Stabilləşmə (klimaks). Biosenozun pionerlikdən stabilliyəqədər inkişafı seriyanı təşkil edir. Hər S.m. biosenozun inkişaf vahidiolub biotopun xüsusi (spesifik) fiz., kim., iqlim və biotik şəraitləriləxarakterizə olunur.SUQORUYUCU MEŞƏLƏR– suqoruyucu funksiyası daşıyanmeşələr. Adətən çay, göl, su anbarı sahillərində qoruyucu zolaqlarşəklində ayırırlar. Suqoruyucu zonaya daxildir. S.m. su hövzələriərazilərinin mikroiqlimini və hidroloji rejimini yaxşılaşdırır, suyuçirklənmədən qoruyur. Çayların yüksək sululuq dərəcəsini saxlayır,yerüstü axını yeraltı axına çevirərək, yeraltı suların ehtiyatını artırır, çaysahillərini dağılmaqdan mühafizə edir, çaylarda suyun temperaturunuaşağı salır. S.m. respublikamızın düzən (aran) ərazisində xüsusiəhəmiyyətə malik olub oranın iqlimini nizama salır, böyüktarlaqoruyucu rolu olub kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığınınsabitliyinə və yüksəldilməsinə şərait yaradır, həm də vəhşi heyvanlar vəquşlar üçün əvəzedilməz sığınacaqdır.SULEMA – (civə-xlorid) Hg Cl 2 – ağ tozdur, suda, spirtdə, efirdə,asetonda həll olur. Olduqca zəhərlidir. S.-dan farmasept sənayesində,tibbdə dezinfeksiyaedici vasitə kimi, oduncağa hopdurmaq üçün istifadəolunur.SUMAQ FƏSİLƏSİ – (Anacardiaceae) fəsiləyə 60 cins və 600-dənartıq növ daxildir. Respublikamızda ən geniş yayılan sumaq kolu vəpüstə (Pistasea) cinsinə daxil olan saqqızağacdır (kütyarpaq püstə).Həqiqi püstə (P.vera) növü isə Abşeronda, Mil-Muğan düzündə,Şamaxıda (Dəvəçidə) becərilir.413