EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────SUBALP MEŞƏLƏRİ – Subalp meşələri dağın yüksək hissələrində(dəniz səthindən 2000-2200 m-dən yuxarı) qısa müddətli yayı olanxüsusi iqlim şəraitində yayılır və özünə məxsus bitki örtüyü yaradır.Belə iqlim şəraiti ağac bitkisi üçün az əlverişlidir. Ona görə də meşələrseyrək, ağacların gövdəsi çox vaxt əyri, boyu alçaq olur. Meşəninseyrək çətri altında isə rəngarəng hündür ot örtüyü inkişaf edir. S.m.-ninedifikatorları fıstıq, şərq palıdı və tozağacı sayılır. Onlara yüksəkdağağcaqayını, ayı fındığı, vələs, quşarmudu, başın ağacı, doqquzdan,rododendron, qarağat və s. ağac və kollar qarışır. Respublikamızınərazisində subalp tipli meşələr olduqca az qalmışdır. Çox yerdə uzunmüddət davam edən intensiv insan fəaliyyəti nəticəsində subalpmeşələrinin sərhədi xeyli aşağı endirilmiş, deqradasiyaya uğrayaraqtikanlı kolluqlara (ardıc, gəvən və s.), çəmən və bozqırlara çevrilmişdir.SUBAREAL PROSESLƏR (sub... və yun. aer - hava) – yerüstütəbii (fiziki, kimyəvi, biol. və s.) proseslər.SUBASAR ZONA – su anbarı yaranması ilə əlaqədar subasan ərazi,burada bir sıra suksessiyadan sonra spesifik dayazsulu litoral, adətənkövrək (zərif) ekosistem əmələ gəlir.SUBDOMİNANT NÖVLƏR – sayına və biokütləsinə görədominant növlərdən bir qədər geri qalan növlər.SUBEDİFİKATORLAR – fitosenozlarda edifikatorlardan sonraikinci yeri tutan bitkilər.SUBKLİMAKS – müxtəlif fəlakətli, biotik və edafik faktorlarıntəsiri nəticəsində suksessiyanın klimaks vəziyyətinə çatmasımərhələlərindən biri.SUBKLİMAKS QRUPLAŞMALAR – klimaks qruplaşmalardanfərqli olaraq xarici təsirlər nəticəsində pozulduqda öz strukturununbərpasına yüksək qabiliyyətə malikdir. Antropogen faktorların təsirihərtərəfli müşahidə edilən hazırki dövrdə subklimaks qruplaşmalar dahaçox adaptasiya olunan və geniş yayılan forma sayılır.SUBSTRAT (BİOLOGİYADA) – heyvan və ya bitkiorqanizmlərinin, həmçinin mikroorqanizmlərin yaşadığı və oradanqidalandığı əşyalar, maddələr. Yerüstü orqanizmlər üçün S. – torpaq, suorqanizmləri (bentos) üçün su hövzəsinin qruntu (dibi), su kütləsi(plankton üçün) hesab olunur. S.-ın dəyişməsi (xüsusən antropogen),411