EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────SORUCU QÜVVƏ – Gərgin hüceyrə daxilindəki osmos təzyiqininkeçməsi (ötməsi) miqdarı (həcmi). Bu fərq artdıqca S.q.də çoxalır vəsudan və ya torpaq məhlulundan hüceyrələrə qida maddələrinin daxilolmasını təmin edir. Ən böyük S.q. litofit yosunlarda (150 atm (165 ⋅10 5 n/m 2 ), halokserofit yarımkollarında (100 atm (>100 ⋅ 10 5 n/m 2 ), ənkiçik S.q. hidrofitlərdə (1-5 atm (5 ⋅ 10 5 n/m 2 ) olur.SOSİOLOJİ EKOLOGİYA: bax: ekologiya.SOSEKOLOJİ SİSTEM (lat. Societas - cəmiyyət) – sosial-iqtisadibirlik kimi biosfer və insan cəmiyyəti daxil olan sistem.SOSİAL (İCTİMAİ) GİGİYENA –tibbin sosial amillərin əhalininsağlamlığına təsirini öyrənən sahəsi.SOSİOBİOLOGİYA – canlı orqanizmlərin, insan da daxil olmaqlasosial davranışının bioloji əsasları tədqiqatları ilə məşğul olan fənn. 20-ci əsrin 70-ci illərində inkişaf tapmışdır. S. terminini Y.O.Uilson təklifetmişdir.SOYUĞADAVAMLILIQ, QIŞADAVAMLILIQ – Bitkinin aşağıtemperatura (-1-10°) davam gətirməsi və şaxtalar dövründə həyatqabiliyyətini itirməməsi, (şaxtayadavamlılıq). Ontogenez prosesində S.yüksəlir. Temperatur çox aşağı düşdükdə hüceyrələr arasında, sonra isəhüceyrələrdə buz əmələ gəlir və protoplazmanın strukturunu pozur.Temperatur tez qalxdıqda (soyuqdan sonra) hüceyrələrdə dağılma gedir.SOYUQ QÜTB – Yer kürəsinin havanın ortaillik temperaturunundaha aşağı olan vilayəti. Şimal yarımkürəsində S.q. Şərqi Sibirdə(Verxoyansk) mütləq minimum termperatur mənfi 68-71°, cənubqütbündə-Şərqi Antraktidada mənfi 88,3° təşkil edir.SOYUQ SU ORQANİZMLƏRİ – yaşayışı üçün oksigenlə yüksəkdoymuş soyuq su tələb edən orqanizmlər (məs., qızıl balıq, alabalıq).S.s.o. bütün il boyu qidalanır və inkişaf edir, çoxalması ilin soyuq vaxtı(payız, qış) 3-10° temperaturda keçir.SOZOLOJİ EKOLOGİYA, SOZOLOGİYA (yun. sozo -qoruyuram) –Ümumi ekologiyanın bölməsi, ekosistem, biosenoz, ayrıayrıbitki və heyvan populyasiyalarının mühafizəsinin elmi əsaslarınınhazırlanması ilə məşğul olur.SÖYÜD (Salicaceae) – ikiləpəli bitki fəsiləsi. Azərbaycanda 2-cinsiqovaqvə söyüd var, əsasən, hər iki yarımkürənin mülayim iqlimliqurşağında yayılmışdır.397