EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────SIĞINAQ –heyvanların əlverişsiz təsirlərdən-digər heyvanların(yırtıcı) təsirindən və ya ətraf abiotik təsirlərdən (çox soyuq, çox istihavadan və s.) qorunması üçün imkan yaranan yer.SIXIŞDIRILIB ÇIXARILMA – həyat uğrunda mübarizəninnəticələrindən biri olub bir növ ekoloji cəhətdən ona yaxın digəri iləəvəz olunur. Adətən, sıxışdırılan növ digər bitmə şəraiti tapmadıqdaməhv olur.SİDERATLAR, (frans. sideration) yaşıl gübrə – yaşıl gübrə üçünyetişdirilən bitkilər, torpağı üzvi maddə və azotla zənginləşdirməkməqsədi ilə şum zamanı torpağa basdırılan yaşıl bitki kütləsi. Acı paxla,narınc, payızlıq çöl noxudu, xaşa, lərgə, yonca və s. kimi paxlalı bitkilərS. adlanır. S. torpağın fiziki-kimyəvi xüsusiyyətlərini yaxşılaşdırır. Şumqatını üzvi maddələr, azot, kökyumrusu bakteriyaları, həmçinin başqaqida elementləri ilə zənginləşdirir, torpağın məhsuldarlığını artırır.SİKLİK SUKSESSİYA – günəş aktivliyinin dəyişməsi, iqlimflyuktuasiyası və s. dəyişməsilə bağlı ekosistemin daxilən «qocalması”»və “cavanlaşması” nəticəsində onun əsrlik dinamikası.SİKLOKLİMAKS – azdavamlı klimaks olub dominantlarıngenerasiyası ətraf mühit şəraitinin illik tərrəddüdünə uyğun gəlir.SİKLON (yun. kuklos - dövrə) – atmosferin alçaq təzyiq sahəsi iləəlaqədar olaraq havanın burulğanlı hərəkəti. Yerin fırlanmasınəticəsindən S.-da havanın hərəkəti şimal yarımkürəsində sağdan sola,yəni saat əqrəbinin əksinə, cənub yarımkürəsində isə soldan sağa, yənisaat əqrəbi istiqaməti üzrə olur. Hərəkətin sürəti təxm. 20 m/s vəyüksəkdir. Siklonun mərkəzinə doğru külək güclənir və orada buludluhava üstünlük təşkil edir.SİQMATİZM – Beynəlxalq geobotaniki tədqiqat mərkəzi(Monpelye, Fransa). Fitosenozların floristik klassifikasiyası istiqamətiolub Braun-Blanke (1964) və onun tərəfdarları tərəfindən inkişafetdirilmişdir.SİLİKATLAR – tərkibində silisium-oksid (Si O 2 ) olan təbii və sünimaddələr. Müasir silikat sənayesi tikinti materiallarına olan tələbatıödəyir.SİLOS – kənd təsərrüfatı heyvanları üçün bioloji metodla acıdılmış(konservləşdirilmiş) və yaxud kimyəvi turş minerallar əlavə etməklə391