EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────SELLÜLOZA (fr. cellulose, lat. cellula – hərfi mənada qəfəs,burada hüceyrə) – Bitki hüceyrəsi qılafının əsas tərkib hisəsi (C 6 H 12O 5 ).SENOBİONTLAR – yalnız müəyyən biosenoz tipində rast gəlinənorqanizmlər.SENOBİOZ (yun. koinos - birlikdə) – orqanizmlərin qruplaşmadabirgə yaşayışı. bax. biosenoz.SENOCOĞRAFİYA – 1) biocoğrafiyanın biogesenozların vəekosistemlərin yayılması qanunauyğunluqlarını öyrənən bölməsi: 2)Geobotanikanın bitki qruplarının coğrafi yayılmasıqanunauyğunluqlarını tədqiq edən bölməsi. Bura geobotanikirayonlaşdırma, xəritələşdirmə və geobotaniki kartoqrafiya daxildir.SENOEKOSİSTEM – (senoz və ekosistem, Bıkov, 1970),biogeosenoz (Sukaçov, 1942), geoekosistem (Soçava, 1970),geoekobiota (Qerasimov, 1973), bioekos (Nesterov, 1975) – biosenozaxas olan biosenoloji mühit, müəyyən edilmiş maddələr mübadiləsi,energiya axını və məhsuldarlıqla birlikdə həmin biosenoza uyğunelementar ekosistem. Qonşu ekosistemlərlə müxtəlif inkişaf səviyyəsi vəbilavasitə senotik əlaqəsi vardır. Əgər öz xüsusiyyətlərinə görə(dominantlıq edən bitkilər bir ekobiomorfa aid olduqda)senoekosistemlər yaxındırlarsa onlar konqreqasion ekosistemlərdəbirləşir.SENOEKOSİSTEMİN İSTİLİK REJİMİ – Senoekosistemə daxilolan uzundalğalı günəş radiasiyası miqdarının dəyişmə xarakteri.İstiliyin dəyişməsi xüsusilə yay mövsümündə, əsasən yüksək albedoolan və bitkilərin istiliyi udduğu üst fitosenotik biohorizontda (səhradatorpağın səthində) gedir. Həmin yerdə istilik dəyişmənin ən yüksəksutkalıq ritmi müşahidə olunur. Əksinə yaxşı inkişaf edənsenoekosistemlərdə struktur cəhətdən torpağın üst səthində sutkalıq ritm(ritmika) mülayim olur. Torpaq biohorizonlarında istilik rejimi torpağınistilik keçirmə qabiliyyətindən asılıdır, burada sutkalıq ritmika 50 sm,illik ritmika isə 3 m dərinlikdə sönür. Müxtəlif ekosistemlərdə istilikrejimi və balansının öz xüsusiyyətləri vardır. Belə ki, meşədətranspirasiya istilik dəyişməsi, qum ekosistemlərində isə torpaq istilikdəyişməsi böyük əhəmiyyət daşıyır. Su ekosistemlərində temperatur385