EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────RADİASİYA GENETİKASI – genetikanın şüalanma nəticəsindəorqanizmlərdə baş verən irsi dəyişkənliyi öyrənən elm.RADİASİYA İNDEKSİ – (Yç) – radiasiya balansının (R)buxaryaranmanın gizli istiliyinə (Y) olan nisbəti. M.İ.Budıkoya (1956)görə şimal yarımkürəsində R.i. aşağıdakı qradiyentlərə malikdir:cənub səhralar – 5,6 tayqa – 0,8-0,5şimal səhralar – 3,9 tundra – 0,5-0,6çöl – 1,3 arktika tundrası – 0,3yarpaqlı meşələr –1,0 arktika səhrası – 1,03RADİASİYA QƏZASI – müxtəlif mexanizm, cihaz və qurğularınxarab olması və ya sıradan çıxması nəticəsində canlı orqanizmlərinnormadan artıq dozada ionlaşmış təhlükəli şüalara məruz qalması.RADİASİYA SUKSESSİYASI – uzun müddət yüksək dozalıradiasiyanın təsirilə ekosistemin dəyişməsi. Radiasiyaya ən çox davamgətirən torpaq yosunları sayılır.RADİASİYA TƏHLÜKƏSİZLİYİ – sənaye personalını və əhaliniionlaşış şüalanmadan qorumaq istiqamətində aparılan tədbirlər.RADİASİYA YÜKÜ – radioaktivliyin (ionlaşmış şüaların) insanorqanizminə təsiri. R.y. radiasiyanın udulmuş dozası ilə ölçülür.RADİASİYADAN MÜHAFİZƏ – Kosmik gəmi (KG) heyətinikosmik radiasiyadan KG.-də qoyulmuş nüvə reaktoru və ya izotopgeneratorunun şüalanması təsirindən mühafizə edən vasitədir. Kosmikradiasiyadan mühafizə sistemi heyəti hər tərəfdən əhatə etməlidir. KG.-nin örtüyü və onun avadanlığı öz-özlüyündə R.m. funksiyasını daşıyır.Böyük intensivliyə malik kosmik-şüalanmadan (məs. Günəşpartlayışları zamanı) mühafizə üçün KG-nin heyəti yerləşən bölməsininavtonom mühafizə variantı əlverişlidir. Nüvə reaktoru şüalanmalarındanmühafizə vasitələri yalnız reaktorla KG bölmələri arasında yerləşdirilir.RADİASİYAYA HƏSSAS NÖV – şüalanmanın kiçik dozalarındanasan zədələnən növ.RADİOAKTİV ÇİRKLƏNMƏ – mühitdə radioaktiv maddələrintəbii səviyyəsini ötüb keçməsilə əlaqədar fiziki çirklənmə forması.RADİOAKTİV ELEMENTLƏR (lat. radius - şüa) – sabit367