EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────fiziki, kimyəvi, bioloji, geoloji prosesləri öyrənən elmi fənlərinməcmusu.OKSİDLƏR – kimyəvi elementlərin oksigenlə birləşməsi: Kimyəvixassələrinə görə duz əmələ gətirənlərə (məs., K 2 O, MgO, CaO, N 2 O 5 ,Al 2 O 3 , SO 3 ) və duzəmələ gətirməyənlərə (məs., NO, N 2 O, CO) ayrılır.OKSİFİLLƏR, OKSİLOFİLLƏR – mühitdə sərbəst oksigeninxeyli yüksək qatılığına və ya oksidləşmiş mühitə üstünlük verənorqanizmlər.OKSİFİTLƏR, OKSİLOFİTLƏR (yun. oxys – turş, lat.oxygemum - oksigen) – turş torpağa üstünlük verən bitkilər (qaragilə,türşəng, küknar, sitrus bitkiləri və s.) və yaxud oliqotrof bataqlıqlar.OKSİGEN BALANSI – fotosintez zamanı avtotrof orqanizmlərinayırdığı və qismən yer qabığında gedən kimyəvi reaksiyalardan əmələgələn oksigenin miqdarının heterotrof orqanizmlərin tənəffüsprosesində, üzvi və qeyri üzvi maddələrin oksidləşməsi zamanı sərfetdiyi oksigenin miqdarına nisbəti.OKSİGEN HƏDDİ – mühitdə həll olan (adətən suda) oksigeninmiqdarının minimum dərəcəsi, bu həddə çatdıqda oksigeninçatışmazlığından hidrobiontlar məhv olur.OKSİGENƏ TƏLƏBAT – orqanizmin oksigenə tələbatının miqdarı(bütün canlı orqanizmlər üçün fərdi doza).OKSİGENİN DÖVRANI – bitkinin fotosintezi ilə ayrılan oksigeninekosistemin biosenoloji mühitinə verilməsi ilə başlayan proses. Sonraoksigen daxili dövrlə aerob orqanizmlərə, o cümlədən bitkilərə daxilolur (tənəffüs prosesində). Onun bir hissəsi mikroorqanizmlər tərəfindənölü kütlənin oksidləşməsinə sərf olunur, digər hissəsi isə ekosisteminbiosenoloji mühitindən xarici dövrə keçir. Yerüstü, xüsusilə dənizbitkilərinin (plankton yosunları) fotosintezi nəticəsində hər il atmosferətəqribən 70 ⋅ 10 9 ton oksigen daxil olur (Larxer, 1978). Bu karbonqazının dövranı ilə sıx bağlıdır.OKSİGENİN İNVASİYASI – oksigenin atmosferdən suya daxilolması (soxulması).OLİQOELEMENTLƏR – canlı orqanizmlərdə və ya ətraf mühitdə(torpaq, su) çox az miqdarda (konsentrasiyada) rast gəlinən kimyəvielementlər – dəmir, mis, maqnezium, nikel, marqans, alüminium,343