EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────NÖVÜN OPTİMUMU – fizioloji optimum, potensial optimummaksimumbioloji məhsuldarlığı təmin edən ətraf mühit şəraitinin yığını(məcmusu). Növün iki cür optimumu ayrılır: autekoloji optimumrəqabət olmadıqda növ maksimum inkişafına çatmaq şəraiti tapır) vəsinekoloji optimum (rəqabət olduqda növə maksimum inkişaf etməkşəraiti yaranır).NÖVÜN SAYININ KİFAYƏT QƏDƏR OLMAMASI HƏDDİ –uzun zaman müddətində növün sayı onun normal mövcudluğunu təminetmir.NÖVÜN STRUKTURU – növün strukrturu aşağıdakı vahidlərdənibarətdir: 1) yarımçıq növ-coğrafi və ekoloji irq; kifayət qədərmorfofizioloji, coğrafi və ekoloji xüsusiyyətlərilə səciyyələnir; 2)Yarım-növ – müəyyən bitmə şəraitinə uyğunlaşan və morfofiziolojiəlamətlərilə ayrılan ərazicə bir-birindən ayrı (aralı) coğrafi irqlər. (məs.,fıstıq avropa (meşə) fıstığı və şərq fıstığı irqinə və ya yarımnövünəayrılır; 3) ekotiplər – bu və ya digər şəraitə uyğunlaşan və özünəməxsusmorfofizioloji əlamətləri olan ekoloji irq (məs., turş və qələvi torpağınekotipləri); 4) populyasiya bax: populyasiya.NÜVƏ BATAREYASI – radioaktiv elementlərin parçalanmaenerjisi əsasında işləyən elektrik enerji mənbəyi (bloku).NÜVƏ QƏZALARI – atom elektrik stansiyalarında baş verənqəzalar. N.q. zamanı ətraf mühitin radioaktiv çirklənməsi güclənir. Bitkiörtüyünün radioaktiv çirklənməsi nəticəsində heyvanat aləmi kütləvisurətdə məhv olur. Ekosistemdən bir sıra bitki və heyvan növləri sıradançıxır və bunun nəticəsində biosenozun davamlığı azalır. Ətraf mühitinseziy-137 ilə çirklənməsi və yüksək şüalanma bir sıra nəsli xəstəliklərinçoxalmasına, bunun nəticəsində eybəcərlik, kəmağıllıq və digər nəsliçatışmazlıqlara gətirib çıxarır. Bununla yanaşı xərçəng xəstəliklərininartması və immunitet sisteminin pozulması halları baş verir.NÜVƏ QIŞI – nüvə münaqişəsi baş verdikdə atmosferdə tozunkəsgin çoxalması nəticəsində radiasiya balansının dəyişməsilə əlaqədarqlobal miqyasda katastrofik soyuqlaşma.NÜVƏ SİLAHI – atom silahı, qlobal biosfer silahı – nüvəsilahlarının məcmusu və onların məqsədə yetirilməsi. Nüvədaxilienerjidən baş verən partlayış təsirli, ən güclü kütləvi qırğın vasitələrinə340