EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────NİZAMLAYICI FAKTOR – orqanizmin normal fəaliyyəti üçünəlverişli olan mühit faktoru.NOMİNALİSTİK KONSEPSİYA (lat. nominalis – fdlı, nomen –ad) – bu konsepsiyaya görə təbiətdə növlər mövcud deyil; real mövcudolan yalnız fərdlərdir. 18-ci əsrdə Fransada bu konsepsiya genişyayılmışdı. (Byuffon, Robine, Lamark və b.) 20-ci əsrin əvvəlində N.k.-sı K.Bessi (1908) və b. tərəfindən qəbul edilmişdir. Hazırda isə yalnıztarixi maraq oyadır.NOMOSENOZ – biosenozun tərkibinə daxil olan taksonomik yaxıncinsli populyasiyaların məcmusu. N. növ üzrə fərdlərin sayınınqanunauyğun kəmiyyətcə yayılmasını səciyyələndirir, yəni xüsusi statistikxarakteristikaya malikdir. Termini Dajo və Levek (1972) təklifetmişdir. «N.» anlayışı takosenoz anlayışına yaxındır.NOOLANDŞAFT – ekosistemin bütün komponentləri (torpaq, bitkiörtüyü, mikroorqanizmlər, heyvanat aləmi) formalaşan mədəni biosenozvə ya mədəni ekosistem (aqrosenoz). N-ın planlaşdırılması vəlayihələşdirilməsi elmdə yeni istiqamətdir və bu barədə yeni metodlarınhazırlanması tələb olunur. N. haqqında daha geniş konsepsiyaA.M.İvlev (1986) tərəfindən hazırlanmışdır.NOOSFER, antroposfer, psixosfer, texnosfer (yun. noos – ağıl vəspharia - kürə) – biogenezdən sonrakı üzvi aləmin yeni, müasirtəkamülü mərhələsi; insan cəmiyyəti, sənaye peyda olduqdan sonrayaranmışdır. N.-idrak sferi anlayışını E.Lerua (1927) və P.Teyyar deŞarden (1930) irəli sürmüş, V.İ.Vernadski (1944) tərəfindənəsaslandırılmışdır.NORMAL POPULYASİYA – bütün yaş siniflərindən (məs.,heyvanlarda-yeni doğulanlar, cavan nəsil, yetişmiş və qoca fərdlər)ibarət populyasiya; onun stabil vəziyyətini ətraf mühitin dəyişgənşəraitinə adaptasiya olunması qabiliyyəti təmin edir.NORMAL SPEKTR – Yer kürəsi bitkilərinin yaşayış formasınınbioekoloji tərkibi (%-ilə): fanerofitlər – 43, xamefitlər – 9,hemikriptofitlər – 27, geofitlər – 4, hidrofitlər – 13, epifitlər – 3. Bax.bioloji spektr, ekoloji spektr.NORMAL SU – yad qarışıqlardan təmizlənmiş dəniz suyu, (xloruntərkibi təxm. 19.38% olduqda-duzluluq 35% olur). Bundan dəniz336