EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────təzyiqi düşür və tərkibi dəyişir.Hazırda A. beş əsas təbəqəyə bölünür: birinci təbəqə troposferdir.Onun hündürlüyü qütblərdə 8-km-ə, ekvatorda 18 km-ə, Azərbaycanda12-14 km-ə çatır. Troposferdə hava sıxdır və bütün A. kütləsinintəqribən 75%-i buradadır. Troposferdən yuxarıda-stratosfer yerləşir,onun üst hissəsi 20-40 km hündürlükdə ozonosferi təşkil edir.Stratosferdən üstdə – 40-80 km arasında mezosfer, mezosferdənyuxarıda – 80 ilə 1000 km arasında termosfer (ionosfer) yerləşir.Axırıncı təbəqə ekzosfer adlanır. O, 1000 km-dən yuxarıda yerləşir.ATMOSFER AKUSTİKASI – akustikanın bir bölməsi; atmosferdəsəs dalğalarının yayılmasını öyrənir və atmosferi akustik üsullarla tədqiqedir. A.-a-nın mühüm vəzifələri atmosferin Yer səthinə yaxın və yuxarıtəbəqələrini tədqiq etmək, səs-küyün aradan qaldırılması yollarını, səsdalğalarının yayılmasını və s.-ni öyrənir.ATMOSFER AMİLİ – atmosferin fiziki vəziyyəti və kimyəvitərkibi ilə bağlı amil. (atmosferin seyrəkliyi, temperaturu, tərkibi,çirklənməsi və i.a.).ATMOSFER ÇÖKÜNTÜLƏRİ (YAĞINTILARI) – buludlardandamcı (yağış) və ya bərk halda (qar, dolu) yerə tökülən və havadan yersəthinə və ya əşya üstünə çökən (şeh, qrov) su. Yağıntının miqdarıdüşən suyun əmələ gətirdiyi qatın qalınlığı ilə, mm-lə ölçülür. A.ç. Yerkürəsində qeyri-bərabər, lakin qanunauyğun paylanır. Azərbaycandayağıntıların miqdarı və rejimi müxtəlifdir. Yağıntının orta illik miqdarı110 mm-dən (Puta) 1750 mm-ə (Kəkiran, Lənkəran) dəyişir. A.ç. havavə iqlimin mühüm elementlərindən olub kənd təsərrüfatı üçün böyükəhəmiyyətə malikdir. A.ç. xüsusi cihazlarla (yağışölçən, plüvioqraf vəs.) ölçülür.ATMOSFER FAKTORU – atmosferin fiziki vəziyyəti və kimyəvitərkibi ilə əlaqəli faktor (temperatur, seyrəklik dərəcəsi,çirkləndiricilərin olması).ATMOSFER FİZİKASI – atmosferdə baş verən fiziki proses vəhadisələrdən bəhs edən elm; atmosferi təşkil edən qazların xassələrini,onların radiasiyasını udması və şüalandırmasını və buxarınkondensasiyasını, buludların və yağıntıların əmələ gəlməsini,atmosferdə baş verən hərəkətlərin müxtəlif formalarını, həmçinin bu36