EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────MÜHİTİN KEYFİYYƏT İNDEKSİ – insan və digər orqanizmlərinhəyatı üçün mühitin yararlığını qiymətləndirən miqdar göstəricisi. M.k.i.canlı orqanizmlərin vəziyyətinə görə (məs. əhalinin xəstələnmədərəcəsinə görə) və ya orqanizmə təsir göstərən əlverişsiz faktorlarıncəmini tapmaqla (çirkləndiricilərin zərərlilik dərəcəsini nəzərə alaraqmüxtəlif çirklənmə növləri və YVÇ) (yol verilən çirklənmə).MÜHİTİN MUTAGEN AMİLLƏRİ – mutasiya əmələ gətirənamillər. Radiasiya amilləri (ionlaşdırıcı şüalanma) ən çox mutagen təsirgöstərib nəsildə eybəcərlik, sonsuzluq, nəsli xəstəliklərin yaranmasınasəbəb olur. Kimyəvi amillər də böyük təsirə malikdir.MÜHİTİN ÖZÜNÜTƏMİZLƏMƏSİ – ətraf mühiti çirkləndirənmaddələrin arası kəsilmədən istifadəsi və zərərsizləşdirilməsi prosesi.Bu ən çox ətraf mühiti çirkləndirən maddələrin düzənliklərə və suhövzələrinə aparılması, həmçinin ekosistemlərin trofik kanalları vəorqanizmlərin minerallaşması ilə baş verir. Əsrimizin ortalarından sonramühitin özünütəmizləməsi onun çirklənmədən təmizlənməsini təmin edəbilmir. Ona görə ətraf mühitin dəqiq monitorinqi və qlobal mühafizəsisisteminin vacibliyi meydana çıxır.MÜHİTİN SANİTAR NƏZARƏTİ – insan və ev heyvanlarınınsağlamlığının qorunması mövqeyi ilə ətraf mühitin keyfiyyətinə nəzarət.Su, hava, torpağın bakterioloji, mikrobioloji, parazitor və kimyəvianalizi M.s-n-ə daxildir.MÜHİTİN TƏZYİQİ – limitlənmiş (əlverişsiz) və stimullaşmış(əlverişli) rol oynayan mühit şəraitinin cəmi (məs., populyasiyanındoğuma, ölümə, say və sıxlığına, ekosistemin məhsuldarlığına). M.t.həmişə ekosistemin müxtəlif komponentləri arasında müəyyən tarazlıqvəziyyəti yaratmağa yönəlir.MÜHİTİN TUTUMU – 1) müəyyən ərazidəki resurslardan tələbatıödənilən fərdlər və qruplaşmaların sayı (həmin ərazinin vəziyyətinəzərər dəymədən), 2) təbii və ya antropogen mühitin müxtəlif maddələridaxil (qəbul) edərək davamlığını saxlaması.MÜHİTƏMƏLƏGƏLMƏ – biosenoz orqanizmlərin yaratdığımetabolist proseslərin məcmusu olub biosenotik mühitin əmələgəlməsinə və onun davamlı vəziyyətdə qalmasına səbəb olur.MÜHİTYARADAN KOMPONENTLƏR – bax: ekoloji326