EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────tibb ilə birlikdə həll edir.AŞI BİTKİLƏRİ – sənayedə istifadə etmək üçün tərkibində kifayətqədər aşı maddələri və tannidlər olan bitkilər. Tannidlər bitkilərin ənmühüm biokimyəvi reaksiyalarında iştirak edir, həmçinin bitkiləriheyvanların yeməsinə (məhv etməsinə), bitki toxumlarında parazitgöbələklərin və bakteriyaların inkişafına mane olur. Azərbaycanda,əsasən, nar qabığı, dəvədabanı kökü, sumaq yarpağı və şabalıdınqərzəyindən istifadə edilir. A.b. həm də dərman, boyaq və yeyintisənayesi üçün xammaldır.AŞINMA – Yer səthində və onun ən üst qatlarında süxurların fiziki,kimyəvi və bioloji amillərin təsirilə parçalanması və kimyəvi dəyişməsiprosesi.Fiziki A. temperaturun dəyişməsi, su, külək və bitki köklərinin təsiriilə süxurların kövrəkləşməsi, mexaniki parçalanmasıdır. Kimyəvi A.hava, su və üzvi aləmin kimyəvi aktiv birləşmələrinin (O 2 , SO 2 və s.)təsiri ilə süxurların kimyəvi dəyişməsidir. A. bitkilərin və heyvanlarınhəyat fəaliyyəti nəticəsində süxurların mexaniki dağılmasına və yakimyəvi dəyişilməsinə deyilir. A. relyef prosesində böyük rol oynayır.ATLAS (coğrafi) – müəyyən sistemlə yığılıb, ümumi proqraməsasında albom və ya kitab şəklində tərtib edilən coğrafiya xəritələriməcmuəsi. A.-dan müxtəlif sorğu və tədris məqsədi ilə istifadə olunur.“Dünyanın fiziki atlası” (1964), “Dünyanın kiçik atlası” (1975),“Azərbaycanın atlası” (1949, 1963) nəşr olunmuşdur. Azərbaycanrespublikasının müxtəlif istiqamətli yeni atlaslarını Azərb. MEA akad.Həsən Əliyev adına Coğrafiya institutu nəşrə hazırlamışdır.ATMOBİONTLAR – meşə döşənəyinin üst qatında həyat sürənnövlər, bitkilərin aşağı hisələrinə qalxma qabiliyyətinə malik olub iriölçülü, tam inkişaf etmiş gözləri, nisbətən uzun çıxıntıları (antennaayaqlar və hoppanma qarmağı) olur.ATMOSFER (yun. atmos – buxar və spharia - təbəqə) – yerinhava-qaz təbəqəsi. A. başlıca olaraq azot (78%), oksigen (21%) vəarqondan (1%-ə qədər) ibarətdir. Karbon qazı – 0,03%, hidrogen,helium, kripton, ksenon, neon və s. qazlar 0,01% təşkil edir. A.-in altsərhədi qurunun səthi (okean səviyyəsi) hesab olunur, üst sərhədininhündürlüyü 1300 km-ə qədərdir. Yuxarı qalxdıqca A. seyrəkləşir,35