EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────fərqli olaraq M.p. əhalinin istirahəti üçün rekreasiya və mədəniəhəmiyyət daşıyır. M.p. təbiətin mühafizə kateqoriyası kimi xaricdəgeniş yayılmışdır. Bu termin ilk dəfə 1872-ci ildə ABŞ-da konqresdəqəbul olunmuşdur. M.p. Cənubi Amerikada (1903), Braziliyada (1919),Fransada (1913), İsveçrədə (1914), İspaniyada (1915) və s. ölkələrdətəşkil olunmuşdur. 1984-cü ilədək dünyada 2600-dən artıq M.p.yaradılmışdır. Onların sahəsi 400 mln ha təşkil edir. 30 M.p.-ın sahəsibir milyon hektarı keçir. Onlardan Qrenlandiya M.p. (Danimarka) –sahəsi 7,5 mln ha, Vud-Baffalo M.p. (Kanada) – 4,5 mln ha, SerenqetiM.p. (Tranzaniya) – 2 mln ha təşkil edir.2003-2004-cü illər ərzində Azərbaycan Respublikası PrezidentininSərəncamları ilə respublikamızda Şirvan M.P. (54,3 min ha), Ağgöl MP(18 min ha), Hirkan MP (21 min ha), Ordubad MP (12 min ha) vəAltıağac MP (11 min ha) yaradıldı.MİNAMATA XƏSTƏLİYİ –civə ilə çirklənmiş dənizdə yaşayanbalıq və ya digər dəniz məhsulu ilə qidalandıqda civəli üzvibirləşmələrin insan və ya heyvanda əmələ gətirdiyi xəstəlik (əsasənəsəb-iflic pozulması şəklində baş ağrısı, iflic, əzələ zəifliyi, görməqabiliyyətinin itməsi, bəzən koma və ya ölümlə nəticələnir).MİNERAL (lat. minera – filiz, mədən) – Yer dərinliklərində vəsəthində fiziki-kimyəvi proseslər nəticəsində əmələ gələn, kimyəvitərkibi və fiziki xassələri təqribən bircinsli təbii kütlə (məs. prit,kinovar, maqnetit, dolomit, daşduz, kalsit, kvars duzu və s.) M. əsasənkristallik quruluşlu bərk kütlədir. M-lar endogen, metomorfogenmənşəli olur. M.-lardan optika, radiotexnika, kənd təsərrüfatı və b.sahələrdə geniş istifadə olunur. Bəzi M.-lar qiymətli daşlar və məmulatdaşlarıdır.MİNERAL GÖLLƏR – duzlu göllər və ya duz gölləri-kəskinminerallaşmış və ya suyunda çoxlu miqdarda duz olan (adətən 47 q/l,Xəzər gölü, Baskuncaq g, Elton g.). M.g-in suları kimyəvi tərkibinəgörə karbonatlı, sulfatlı və xloridli olur. M.g.-dən xörək duzu, soda,mirabilit, yod, brom və s. istehsal edilir. Sulfat tipli M.g.-də əmələ gələnhidrogen-sulfidli mineral palçıqlar müalicə vasitəsi kimi işlədilir.MİNERAL GÜBRƏLƏR – tərkibində bitkinin qidalanması üçünlazım olan qeyri üzvi maddələr, əsasən duzlar. Kənd təsərrüfatı315