EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────fəsiləsi. Xırda (1,2-3,7 mm), tüklü həşərat olub, sarı, bəzən bozrəngdədir. Azərbaycanda 18 növü məlumdur. Erkəkləri əsasən, bitki vəmeyvə şirəsi ilə qidalanır, dişiləri isə müxtəlif heyvanların və insanınqanını sorur. Yetkin M. müxtəlif heyvanların yuvasında, ev heyvanlarısaxlanan binalarda, ağac kötüklərində və s. yerlərdə yaşayır. Axşamlarfəal olur. Mığmığa qızdırmasının törədicisidir.MİKOFAQLAR – göbələklə qidalanan heyvanlar (bir çoxhəşəratlar).MİKOFLORA – göbələk florası.MİKOKÜTLƏ – Hər hansı biosenozda və ya ekosistemdəgöbələklərin bioloji kütləsi.MİKOLOGİYA –göbələklər haqqında elm, botanikanın bölmələrindənbiri. M. göbələklərin morfologiya, sistematika, biologiya,fiziologiya, ekologiya və coğrafiyasını, həmçinin onların təbiətdə vəinsan həyatında rolunu öyrənir. Azərbaycanda M. sahəsində tədqiqat işiAzərbaycan MEA Botanika institutunda aparılır.MİKORİZA (yun. mukes – göbələk və rhiza - kök) – göbələk-kökgöbələkmiselisinin ali bitki kökləri ilə birlikdə simbioz (müştərək)yaşaması. M. bitkilərin kökündə müxtəlif formalarda olur; kökün ucunuxaricdən əhatə edən ektotrof M. və miselinin hüceyrənin daxilinəkeçməsi ilə xarakterizə olunan endotrof M. ayırd edilir. Ektotrof M. birçox ağac (palıd, küknar, şam, tozağacı), kol (söyüd), bəzi kolcuqlar vəot bitkiləri (diridoğan qarabaşaq) üçün xarakterikdir. Endotrof M.-nıninkişafı zamanı kökün forması dəyişmir, kök telləri məhv olmur,göbələk hifləri qabıq parenximasının hüceyrə daxilində yerləşir.Köklərində M. olan bitkilər mikotrof bitkilər adlanır.MİKOTROF BİTKİLƏR – qida maddələrini torpaqdan kökündəkigöbələklər vasitəsilə alan və mikoriza əmələ gətirən bitkilər. Bitkilərinəksəriyyəti M.b.-ə aiddir (qatırquyruğu, plaunlar, bəzi birillik və subitkilərindən başqa). M.b. 3 qrupa bölünür: simbiont göbələkyoluxmadan, toxumdan inkişaf etməyən bitkilər (məs. səhləb çiçəyi):mikorizasız inkişaf edə bilən, lakin göbələklə yoluxduqda daha yaxşıinkişaf edən bitkilər (bir çox ağaclar, kollar, kolcuqlar): çox vaxtmikorizası olan, lakin əlverişli qida mühitində göbələk yoluxmadanyaxşı inkişaf edən bitkilər (məs. cökə, tozağacı, bir çox kollar).310