EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────tərkibi, əsasən arının qidalandığı tozcuqlardan aslıdır. Tərkibində bəziaminturşular, hormon, 40-58% zülal, 5-18% piy, 26%-ədək şəkər, birsıra mineral duzlar, həmçinin vitaminlər və b. bioloji aktiv maddələrvar. Körpə və kiçikyaşlı uşaqlarda bir sıra xəstəliklərin müalicəsindəişlədilir.ARI ZƏHƏRİ, APİTOKSİN – arı sancan zaman neştərindən axanacı, zəhərli, şəffaf maddə. A.z-nin tərkibində bioloji aktiv melittin zülalı,sərbəst amin turşuları, müxtəlif fermentlər, histamin (1%-ə qədər)nuklein, formiat, ortofosfat və xlorid turşuları, piylər, uçucu yağlar, Mg,Cu, Sa və s. var. A.z güclü bakterisid təsirlidir. Qədimdən xalqtəbabətində istifadə olunur. A.z-dən alınan dərmanlar oynaqxəstəliklərində elektroforez yolu ilə, mezolit, radikulit, nevralgiya, övrə,miqren, trofik xora, endarterioz, bronxial astma, tromboflebit və s. xəstəliklərinmüalicəsində məhlul və məlhəm şəklində işlədilir.Böyrək, qaraciyər, mədəaltı vəzi, qan, diabet, ürək-damar və s.xəstəliklərdə istifadə etmək olmaz.ARIÇILIQ – bal və onun məhsullarının alınması, meyvə və texnikibitkilərin məhsuldarlığını artırmaq məqsədilə onları tozlandırmaq üçünarının artırılması.ARIQUŞULAR (Paridae) – sərçəkimilər fəsiləsi; 65 növü var.Azərbaycanda 5 növü yaşayır: iri A., abı A., Aralıq dənizi A.-ı, qarapəsnək quşu. Respublikamızda oturaq həyat sürən bu quşlar zərərvericihəşəratları yediyi üçün xeyirlidir.ARİD BİTKİLƏR (lat. aridus - quru) – vegetasiya dövrünün çoxhissəsi rütubəti çatışmayan quraq iqlimli şəraitdə inkişaf edən bitkilər.A. b-rə səhraların və kserofit seyrək meşələrin fitosenozları aiddir.Azərbaycanda Bozqır yaylada (saqqız, ardıc seyrəkliyi), Həkəri və Arazçaylarının aşağı axını yamaclarında və Naxçıvan MuxtarRespublikasında (arid meşələr, ardıc, dağdağan, araz palıdı, badam,gürcü ağcaqayını və s.) Ellər oyuğunda – eldar şamı A.b.-dir. Efemerlərdə A.b.-rə aiddir. Arid bitki növlərində rütubətin çatışmazlığına qarşımüxtəlif adaptasiya üsulları yaranmışdır. Bunlara yağıntıların qısavegetasiya dövrünə düşməsi, xüsusi morfoloji və anatomikuyğunlaşmaları (yarpaqların reduksiyası və sallaq olması, iri toxumlarıninkişafı), fizioloji adaptasiya (hüceyrə şirəsində osmos təzyiqininqalxması və s.) və s. daxildir.32