EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────yüksək qatları (60-80 km-dən yüksəkdə yerləşən).APOFİTLƏR – şum yerində və ya insanın yaratdığı digər yerlərdəyayılan yerli bitki növləri. Bu növlər həmin yerlərin alağı hesab edilir.ARAN – Azərbaycanda tarixi-coğrafi ərazi məfhumudur; yaylanınvə dağlıq ərazilərin əksinə olaraq, ovalıq-düzənlik sahələrə deyilir. Yayıisti, qışı yumşaq-mülayim iqlimə malikdir. (Azərbaycanın Kür-Araz,Samur-Dəvəçi, Gəncə-Qazax və Arazboyu düzənlikləri və s.). Mal-qaraüçün təbii qış otlaqları və əsasən pambıq tarlaları A.-dadır.ARASI KƏSİLƏN (FASİLƏLİ) MÜVAZİNƏT KON-SEPSİYASI – Amerika bioloqları S.Qolud və N.Eldric (1977)tərəfindən hazırlanmışdır. Bu konsepsiya əsasən təkamül arası kəsilməz(fasiləsiz) deyil, sıçrayışla gedərək uzunmüddətli müvazinət dövrləribiri-birini əvəz edir.ARAT – Səpindən qabaq su ehtiyatı yaratmaq məqsədilə torpağınsuvarılması. A. torpağın fiziki xassəsini yaxşılaşdarır, torpaqda qışlayanziyanvericiləri məhv edir, zərərli duzların yuyulmasına kömək edir, alaqtoxumlarının səpinə qədər cücərməsinə və kultivatorla məhv edilməsinəşərait yaradır.ARBORİSİD (lat. arbor - ağac) – arzu olunmayan ağac və kolbitkilərini məhv etmək məqsədilə işlədilən kim. maddələr.AREAL (yun. Area - sahə) – hər hansı bir bitki və ya heyvannövünün yer səthində (akvatoriya) təbii yayıldığı sahə. Növün yarandığıyer onun ilkin arealı sayılır. İlkin areal növün təbii surətdə və insantərəfindən yayılması ilə genişlənə və ya onun məhv edilməsi nəticəsindədarala bilər. Bütün dünyada yayıla bilən növlər və orqanizm qruplarıkosmopolit areala malikdir, hər hansı növ Yerin məhdud ərazisində rastgəlinirsə o, endemik areala malikdir. Qədimdə yaranıb geniş yayılannövlərin qalıqları relikt areal sayılır. Əgər növ ona müvafiq ərazilərinhamısında yayılarsa ona başdan-başa areal, əgər növ bir-birindən aralısahələrdə yayılarsa ona kəsilən areal deyilir. A-ı öyrənmək üçün onunxəritəsini tərtib etmək lazımdır. A.-ın müqayisəli öyrənilməsi flora vəfaunanın tədqiqində böyük əhəmiyyətə malikdir.– Törəmə areal – digər sistematik qrupun müəyyən sahədə yaratdığıareal.– Təbii areal – insan fəaliyyətilə dəyişməyən areal.30