EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────KOSMİK MÜHİT – Yerdən kənarda, göy cisimlərinə, yaxudkomosa aid olan fiziki qüvvələrin məcmusu. K.m.-ə günəş radiasiyası(istilik və işıq), kosmik radiasiya, ay işığı, kosmik toz və s. aiddir.Biosfer-kosmik əlaqələr ilk dəfə V.İ.Vernadski (1926) tərəfindənöyrənilmişdir.KOSMİK RADİASİYA – Kosmosdan Yerə düşən kompleks(qarışıq) tərkibli ionlaşmış şüalanma (şüalar). Yer səthi zonasında K.r.bərk (əsasən mezonlar) və yumşaq (elektronlar, pozitronlar,elektromaqnit dalğaları) şüalanmadan ibarət olur. K.r. ətraf (kimyəvi)mühitin faktoru kimi orqanizmlər üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.KOSMİK ŞÜALAR – Kainatdan Yer atmosferinə düşən böyükenerjili zərrəciklər (ilkin şüalanma) və onların atmosferdəki atomnüvələri ilə toqquşması nəticəsində yaranan elementar zərrəciklər (ikincişüalanma) seli.KOSMİK YERŞÜNASLIQ – kosmik metodlarla Yeri və yerətrafıfəzanın tədqiqi kosmik aparatının köməyilə yerinə yetirilərək təbiiresursların öyrənilməsi və mənimsənilməsi, həmçinin ətraf mühitinmühafizəsi vəzifəsini daşıyır. Termini A.V. Sidorenko (1980) təklifetmişdir.KOSMİK ZONDLAŞDIRMA – Yerin süni peyklərinin və pilotluuçan aparatların köməyi ilə atmosferin və yerin səthinin, o cümlədənbiosferin vəziyyəti haqqında məlumatların alınması.KOSMOGENEZ – kosmosun, Kainatın qanunauyğun təkamülü.KOSMOKİMYA – kosmik cisimlərin kimyəvi tərkibi, kimyəvielementlərin Kainatda yayılması və paylanması qanunauyğunluqları vəkosmik kütlələrdə atomların miqrasiyası haqqında elm.KOSMOQONİYA – astronomiyanın bölməsi; kosmik cisimləri vəonların sistemlərinin mənşəyini, inkişafını öyrənir. Üç bölməyə ayrılır:planet, ulduz və qalaktikalar K.-sı.KOSMOPOLİTLƏR (BİOLOGİYADA) – Yer kürəsinin deməkolar ki, hər bir guşəsində (Antraktidadan başqa) yaşaya bilən heyvan vəbitki növləri, cinsləri, fəsilələri və ya daha iri qrupları. Ali dərəcəli K.-ətaxıllar fəsiləsi, sərçəkimilər dəstəsi misal ola bilər. Həmçininmultreqional K., bir çox regionlarda rast gəlinən növlər ayırırlar.KOSMOS (yun. kosmos) – Kainat, kainatın sinonimi. Bəzən Yer245