EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────sistemində istilik vahidi couldur. 1 kal = 4,1868 C, 20 dərəcəli K =4,181 C.K. müxtəlif vaxtlarda başqa temperatur intervallarında da təyinolunmuşdur.KALSEFİTLƏR (lat. calcis) – əhənglə zəngin olan, yəni karbonatlıtorpaqlara üstünlük verən bitkilər. Məsələn, qaraçöhrə, çoxmeyvəliardıc, dəmirqara və s. Turş torpaqlarda bu bitkilər ehtimal ki, dəmirin,marqansın və alüminiumun sərbəst ionlarından zərər çəkirlər.KALSEFOBLAR – əhəngli, karbonatlı torpaqlardan çəkinən(qorxan) bitkilər. Əsl K. torpaqda NCO 3– və Ca 2+ olduqda köklərindəçoxlu birləşmələr əmələ gətirir, onlar bitkinin inkişafına mane olur. K.-atorf mamırları, şabalıd ağacı və s. aiddir.KANAL (lat. kanalis – boru) – Hidrotexnikada – suyun basqınsızhərəkəti üçün çəkilən düzgün formalı süni məcra (su yolu), təyinatdanasılı olaraq gəmiçilik K-ı, energetika K-ı, suvarma K-ı və s. növləri var.Gəmiçilik K-ı dəniz, göl və gəmi üzən çayları birləşdirmək, gəmihərəkətini asanlaşdırmaq, su yollarını qısaltmaq və s. məqsədlərləçəkilir. Energetika (derivasiya) kanalları su elektrik stansiyalarıkomplekslərinə daxildir. Suvarma K-ları əkin yerlərinin suvarılmasıüçündür, məs. Samur-Abşeron kanalı, Yuxarı Qarabağ kanalı, YuxarıŞirvan kanalı. K-ların en kəsiyi düzbucaqlı trapesiya, üçbucaqlı,yarımdairə və s. şəklində olur. Axın və dalğa təsirindən K. dibininyuyulmasını, suyun torpağa hopmasını azaltmaq (K-ın suburaxmaqabiliyyətini çoxaltmaq) üçün müxtəlif üzlük materiallarından (məs.beton, dəmir-beton) istifadə olunur.KANALBOYU MEŞƏ ZOLAQLARI – suyun buxarlanmayasərfini azaltmaq məqsədilə magistral, təsərrüfatarası suvarma kanallarıboyu lent (zolaq) şəkilli meşəliklər salınır. K.m.z. həm də kanalınistismar şəraitini və ərazinin hidroloji rejimini yaxşılaşdırır. Meşəzolaqlarında istifadə olunan ağac və kol cinslərinin tərkibi ərazinintorpaq – iqlim şəraiti ilə müəyyənləşdirilir. Məs. qrunt suyu səthə yaxınyerləşən sahələrdə rütubətsevər ağac cinsləri (qovaq, söyüd, çinar, iydə),duzlu torpaqlarda çəhrayı maklyura, yulğun, yapon saforası və s. əkilir.K.m.z. kanal istismara veriləndən bir il sonra salınır.KANALİZASİYA – çirklənmiş suların yaşayış məntəqələri vəsənaye müəssisələrindən kənara axıdılması, həmçinin tullanmadan əvvəl226