EKOLOJÄ° LÃÄÆT

More documents

Recommendations

Info

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────cisimlərin elektromaqnit şüalanması. məs., Yerin atmosferi İ.ş. buraxır.Daha dar mənada-infraqırmızı şüalanma.İSTİLİK YÜKÜ – sənaye, kommunal və ya kənd təsərrüfatındanvahid sahəyə və ya su hövzəsi həcminə daxil olan istilik enerjisininmiqdarı.İSTİLİKVERMƏ (İSTİLİKAYIRMA), FİZİOLOGİYADA –heyvan orqanizmlərinin ətraf mühitə istilik ayırması: Şüalanma(radiasiya İ) konveksiya və suyun buxarlanması yolu ilə baş verir. İnsanorqanizmi istiliyin 50%-ni şüalanma, 25%-konveksiya və 25%-suyunbuxarlanması ilə ayırır.İSTİLLƏR – çökək yerlərdə (talveq, çuxur və s.) torpaq bəndçəkməklə süni yaradılmış dərinliyi az olan su anbarları. Onlar ən çoxLənkəran zonasında yayılmışdır. İ. suvarma məqsədilə yaradılırdı. 1892-ci ildə Lənkəran qəzasında 4,5 min hektar sahəsi olan 257 İ. olmuşdur.Bu i.-in suları ilə 16 min ha çəltik plantasiyası suvarılırdı. 1914-cü ildəistillərlə 21250 ha ərazi suvarılıb.İSTİRAHƏT – iş qabiliyyətini bərpa edən sakit vəziyyət. İ. aktiv vəpassiv olur. Passiv İ. yuxu və uzanmaqdır. İ-lə iş ardıcıl növbələşdikdəinsanın əmək fəaliyyətinin əsasını təşkil edən şərti reflekslərin əlaqəsimöhkəmlənir. Konkret əmək şəraitindən asılı olaraq tez-tezqısamüddətli İ. daha əlverişlidir. İ. turizm, bədən tərbiyəsi və idmanlaəlaqəli olmalıdır. İ. kurort, sanatoriya, pansionat və istirahət evlərindədaha səmərəli keçir.İSTİRAHƏT ZONASI – əhalinin ənənəvi olaraq istirahəti üçüntəbii və ya xüsusi təşkil olunmuş istirahət etdiyi ərazi, adətən yaşıl zonadaxilində yerləşir: yaşayış yerlərindəki park və xiyabanları da daxiletmək olar.İSTİYƏDAVAMLILIQ – ekstremal müsbət temperatura qarşızülal, hüceyrə, orqan və bütövlüklə orqanizmin adaptiv dözümlüyü.«İTAY-İTAY» XƏSTƏLİYİ – suvarma suları ilə gətirilənkadmium ilə çirklənmiş düyüdən yeməkdə istifadə edərkən adamlarınzəhərlənməsi.İŞIQLANMA DƏRƏCƏSİ – biosenozun müxtəlif yaruslarındabitkinin üzərinə düşən işıq axınının səthi sıxlığı, lyuksometrlə ölçülür vəlyuklafla ifadə olunur.226
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────İŞIQ REJİMİ – Biosenoza daxil olan kiçik dalğalı günəşradiasiyasının paylanması və dəyişməsi. Keçmiş Sovet İttifaqınınərazisində fitosenotik aktiv radiasiya (FAR) il ərzində Uzaq Şərqdə 125coul/sm 2 (30 kkal/sm 2 ), cənubda 300 Coul/sm 2 (70 kkal/sm 2 ) təşkil edir.Fitosenozlar fotosintez üçün yalnız 02-2% FAR istifadə etdiyi üçünonlar işıqla kifayət qədər təmin olunur.Biosenozların özünün işıq rejimi onların quruluşunun sıxlığındanasılıdır. Çətirləri birləşmiş (09-1,0) palıd meşəliyində yayda çətir altınaspektrin qırmızı hissəsinin yalnız 15%-i, sarı və narıncı hissəsi 5%, yaşıl4%, mavi və bənövşəyi 3%-i keçir.Su biosenozlarının işıqlanma dərəcəsi və keyfiyyəti böyükqradiyentə malikdir. Belə ki, təmiz suda 10 m dərinlikdə spektrinqırmızı hissəsi yalnız 2, narıncı 8, sarı 32 və göy 75%-i qalır, 500 mdərinlikdə isə yalnız bənövşəyi şüalar qalır.İŞIĞIN UDULMASI: bax Buger-Lambert qanunu.İŞIQSEVƏN BİTKİLƏR, HELİOFİTLƏR – açıq və günəşliyerlərdə bitən bitkilər. İ.b.-in normal böyüməsi üçün intensiv günəşradiasiyası, yaxud süni radiasiya tələb olunur. İ.b. əsasən bitki örtüyü azolan işıqlı çöl və səhralarda bitir. Meşə zonasında bu bitkilərə az təsadüfedilir. İ.b.-ə bağayarpağı, suzanbağı, kəkotu, günəbaxan, pambıq,qarğıdalı, kalış, şam, akasiya, palıd, saqqız ağacı, dağdağan, badam,məryəmnoxudu və s. daxildir. İ.b. bir sıra anatomik, morfoloji vəfizioloji xüsusiyyətlərə malikdir: nisbətən qalın yarpağının sütunlu vəsüngər parenximinin hüceyrələrində 50-300 xırda xloroplast olur.Fotosintezin və tənəffüs intensivliyinin yüksək olması İ.b.-in xarakterikfizioloji xüsusiyyətidir.İŞIQSEVƏR ORQANİZMLƏR – bax: fotofillər.İŞLƏNMİŞ QAZLAR – Mühitin biotik komponentlər üçün (ilknövbədə insan üçün) avtomobillərin buraxdığı təhlükəli qazlar (NO 2 ,CO, qurğuşun, karbohidrogenlər və s.). Kükürd qazı bitkilərdəfotosintez prosesini pozur, insanlarda xəstəliyə qarşı dözümlüyü azaldır.İYNƏYARPAQLI MEŞƏLƏR – Çılpaqtoxumlu bitkilərin ən genişyayılmış yarımsinfi. 8 fəsiləyə (55 cinsə) daxil olan 600, o cümlədənAzərbaycan Respublikasında 9 (2 şam, 1 qaraçöhrə, 6 ardıc) növü bitir.Həmişəyaşıl, bəzən yarpağıtökülən ağac, nadir halda kollardır.227
Page 1 and 2:
Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206: Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 255: Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
Page 377 and 378:
Page 379 and 380:
Page 381 and 382:
Page 383 and 384:
Page 385 and 386:
Page 387 and 388:
Page 389 and 390:
Page 391 and 392:
Page 393 and 394:
Page 395 and 396:
Page 397 and 398:
Page 399 and 400:
Page 401 and 402:
Page 403 and 404:
Page 405 and 406:
Page 407 and 408:
Page 409 and 410:
Page 411 and 412:
Page 413 and 414:
Page 415 and 416:
Page 417 and 418:
Page 419 and 420:
Page 421 and 422:
Page 423 and 424:
Page 425 and 426:
Page 427 and 428:
Page 429 and 430:
Page 431 and 432:
Page 433 and 434:
Page 435 and 436:
Page 437 and 438:
Page 439 and 440:
Page 441 and 442:
Page 443 and 444:
Page 445 and 446:
Page 447 and 448:
Page 449 and 450:
Page 451 and 452:
Page 453 and 454:
Page 455 and 456:
Page 457 and 458:
Page 459 and 460:
Page 461 and 462:
Page 463 and 464:
Page 465 and 466:
Page 467 and 468:
Page 469 and 470:
Page 471 and 472:
Page 473 and 474:
Page 475 and 476:
Page 477 and 478:
Page 479 and 480:
Page 481 and 482:
Page 483 and 484:
Page 485 and 486:
Page 487 and 488:
Page 489 and 490:
Page 491 and 492:
Page 493 and 494:
Page 495 and 496:
Page 497 and 498:
Page 499 and 500:
Page 501 and 502:
Page 503 and 504:
Page 505 and 506:
Page 507 and 508:
Page 509 and 510:
Page 511 and 512:
Page 513 and 514:
Page 515 and 516:
Page 517 and 518:
Page 519 and 520:
Page 521 and 522:
Page 523 and 524:
Page 525 and 526:
Page 527 and 528:
Page 529 and 530:
Page 531 and 532:
Page 533 and 534:
Page 535 and 536:
Page 537 and 538:
Page 539 and 540:
Page 541 and 542:
Page 543 and 544:
Page 545 and 546:
Page 547 and 548:
Page 549 and 550:
Page 551 and 552:
Page 553 and 554:
Page 555 and 556:
Page 557 and 558:
Page 559 and 560:
Page 561 and 562:
Page 563 and 564:
Page 565 and 566:
Page 567 and 568:
Page 569 and 570:
Page 571 and 572:
Page 573 and 574:
Page 575 and 576:
Page 577 and 578:
Page 579 and 580:
Page 581 and 582:
Page 583:
show all

EKOLOJÄ° LÃÄÆT

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

EKOLOJÄ° LÃÄÆT