EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────HƏRBİ EROZİYA – Hərbçilər tərəfindən yamaclarda qazılmışsəngər, xəndək və s. su ilə dolması nəticəsində torpağın yuyulması,düzən sahələrdə isə hərbi işlərlə əlaqədar qazıntı nəticəsində torpağınsovrulması.HƏSASSLIQ – canlı orqanizmin ətraf mühit amillərinin təsirinəreaksiyası (cavab verməsi), orqanizmin duyma qabiliyyəti.HƏŞƏRAT, CÜCÜLƏR – Buğumayaqlılar tipindən onurğasızheyvanlar sinfi. Bədəni buğumludur, xarici skelet əmələ gətirənmöhkəm kutikula ilə örtülür. 3 hissəyə – baş, döş və qarıncığa ayrılır.Başında ağız orqanları, sadə və ya fasetli gözlər və bir cüt bığcığı olur.Ağzı sorucu, sancıcı – sorucu, yalayıcı, gəmirici tiplidir. H.-ın 34dəstəyə mənsub 1 mln-dan çox, o cümlədən AzərbaycanRespublikasında 25 minə yaxın növü vardır. H.-ın təbiətdə rolu çoxmüxtəlifdir; onlar maddələr dövranında iştirak edib ən müxtəlif qidamənbələrindən istifadə edir, sanitar vəzifəsi daşıyır, torpağın bərpaolunması prosesində fəal iştirak edir, bəzi növləri quşların, balıqların,məməlilərin qidasıdır. Çiçəkli bitkilərin tozlanmasında rolu böyükdür.Qiymətli qida və texniki məhsullar verirlər (bal, ipək, rəng). Bəzilərizərərvericiləri və alaqları məhv etdiyindən faydalıdır. H. arasında çoxlutəhlükəli bitki və heyvan zərərvericiləri var.HƏŞƏRATLA QİDALANAN ORQANİZMLƏR – əsasənhəşəratlarla yemlənən heyvanlar və bəzi bitkilər.HƏŞƏRATYEYƏN BİTKİLƏR, CÜCÜYEYƏN BİTKİLƏR –Cücüləri (az hallarda başqa xırda heyvanları) tutan və onlardan əlavəqida (başlıca olaraq azotlu) mənbəyi kimi istifadə edən çoxillik otbitkiləri. Dünyada 500-dək, Azərbaycan Respublikasında 3 növü var.H.b. şirin su hovuzlarında, bataqlıq çəmənlərdə, azot birləşmələri zəifolan substratlarda yaşayır. Belə şəraitdə zəruri azot aclığı, həmçininfosfor, kalium və s. maddələrin çatışmazlığını H.b. metomorfozluyarpaqların köməyi ilə cücülərin hesabına tamamlayır. Bəzi H.b.(şehçiçəyi, yağlıc otu və b.) yarpaqların üzəri yapışqanlı şəffaf mayeifraz edən çoxlu vəzilərlə örtülüdür. Cücü bitkinin tutucu aparatı üzərinədüşdükdə vəzilərin sekressiyası güclənir.HƏŞƏRATYEYƏNLƏR, CÜCÜYEYƏNLƏR – Məməlilərdəstəsi. Bədənin uzunluğu 3-40 sm olur. Başı uzunsov olub, adətən195