EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────tədbirlər kompleksi. Sanitariya-epidemioloji xidmət sistemi sanitariyaqanunvericiliyi əsasında atmosfer havasının zərərli maddələrinin icazəhəddi səviyyəsini keçməmək üçün onun təmizliyinə və fəaliyyətinə aidolan təmizləyici qurğuların işinə nəzarət edir.HAVANIN TEMPERATURU – Termometr vastəsilə açıq havadamüəyyən edilən temperatur. H.t. adətən yer səthindən 2 m hündürlükdəmeteoroloji budkada qoyulmuş quru psixrometrik termometr ilə ölçülür.H.t. avtomatik olaraq termoqraf vasitəsi ilə qeyd olunur. Müəyyən vaxtdaxilində ən soyuq və ən isti temperaturu bilmək üçün minimal vəmaksimal termometrlərdən istifadə edilir. H.t. gün ərzində, habelə ay vəil ərzində dəyişir. Atmosferin yüksək təbəqələrində H.t. şarzond, təyyarəvə s. ilə atmosferə qaldırılmış meteoroqraf və radiozondlarla ölçülür.HAVANIN TƏMİZLƏNMƏSİ – Havanın texniki vasitələrlətozdan və digər zərərli qatışıqlardan təmizlənməsi. Yaşayış, ictimai vəistehsalat binalarına daxil olan hava, ventilyasiya və kondisiyalaşdırmasistemləri (kondisionerlər) ilə təmzlənir. Atmosferin yerüstü qatlarındamüxtəlif mənşəli tozların havada qatılığı bir gecə-gündüz ərzində sənayeşəhərlərinin yaşayış rayonlarında 0,5 mq/m 3 -ə, sənaye rayonlarında 1mq/m 3 -ə, sənaye müəssisələri ərazisində 3 mq/m 3 -ə (və daha çox) çatabilər. Bəzi hallarda (məs. sement istehsalında, qara metallurgiyada)havada tozların miqdarı xeyli çox ola bilər. Atmosferə buraxılan havanıtəmizləmək və zərərsizləşdirmək üçün müxtəlif hava süzgəcləri, toz vəqaz tutucuları, toz çökdürən kamera, siklon və s. qurğular tətbiq edilir.H.t. ətraf mühitin mühafizəsinə yönəldilmiş mühüm tədbirlərdən biridir.H.t.-nə hidrometeorologiya və təbii mühitə nəzarət üzrə Dövlətkomitəsi, habelə sanitar-epidemioloji idarə tərəfindən nəzarət edilir.HAVA-NÜVƏ PARTLAYIŞI – Odlu kürəsi (işıqlanan sahəsi)torpağın (suyun) səthinə toxunmayan atmosfer nüvə partlayışı. Partlayışzamanı zərbə dalğasından hava yüz minlərlə dərəcəyədək qızıb işıqlanır;sonra odlu kürə əmələ gəlir; o, sürətlə genişlənir, yerdən qalxan tozsütunu ilə birləşib göbələk şəkilli bulud formasında 10 dəq. ərzində 10km yüksəkliyə qalxır; ondakı nüvə reaksiyasının məhsulları külək vəhava axını ilə onlarca və yüzlərcə km məsafəyə yayılar. H.n.p.-dan genişərazidə binaları, qurğuları, texnikanı dağıtmaq, təyyarə, qanadlı raketləriməhv etmək və s. üçün istifadə oluna bilər.189