EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────yuyulması nəticəsində F. tipli şibləklər yaranır. Belə bitki qruplaşmasıəsasən arid meşələrin antropogen deqradasiyasının son mərhələsi sayılır.O, seyrək bozqır və yarımsəhra ot bitkisi fonunda tək-tək və qruphalında acılıq, gəvən, Pallas murdarçasından ibarət olur, bəzən ordaburdaardıc, dağdağan, iydəyarpaq armud və saqqız ağacına da təsadüfedilir.FRUKTOZA – meyvə şəkəri, hektozlar qrupundan olan sadəkarbohidratlar. Bitkinin yaşıl hissələrində, meyvələrdə, çiçək nektarındarast gəlinir.FTOR –təbiətdə təmiz halda rast gəlinməyən kimyəvi aktiv element.F.-un birləşmələri sənayedə (alüminium, sement) geniş istifadə olunurvə havanı çirkləndirir. Ftorlu-hidrogen turşularının (ftoridlər) duzlarınınyüksək konsentrasiyası olduqca toksikdir və orqanizmin fermentlərinintəsirini zəiflədir. Xroniki ftorid zəhərlənməsi insan skeletinindəyişməsinə səbəb olur. Sitomotologiyada ftoridlərdən diş kariyesininprofilaktikası vasitəsi kimi və az miqdarda diş pastalarına qatılır.FULVOTURŞULAR – humusun tərkibinə daxil olan maddələr.Durulaşdırılmış qələvilərdə həll olur, oksidləşdikdən sonra məhluldaqalır.FUMİQANTLAR – zərərvericiləri və bitki xəstəliklərinintörədicilərini məhv etmək üçün istifadə olunan kimyəvi maddələr; nəfəsorqanlarına qaz və ya buxar şəklində daxil olaraq təsir göstərir.FUMİQASİYA (lat. fumiqo – tüstü verirəm) – Bitki xəstəlikləritörədicilərinə və zərərvericilərinə qarşı zəhərli buxar və qazlarla aparılanmübarizə tədbiri. Anbar, istixana, parnik, kənd təsərrüfatı məhsulları(taxıl, meyvə, tərəvəz və s.), bitkilər (üzüm, çay, sitrus bitkiləri), torpaqvə s. F. edilir. F.-nın vaxtı, üsulu və effekti fumiqantlardan, F.obyektindən, həmçinin zərərverici və xəstəliklərlə yoluxmadərəcəsindən asılıdır.FUNGİSİDLƏR (lat. fungus - göbələk) – Pestisidlər qrupundanolub fitopatogen göbələklərin törətdiyi xəstəliklərdən bitkiləri qorumaqüçün preparatlar. Öz kimyəvi təbiətinə görə F. qeyri-üzvi və üzvibirləşmələrə, həmçinin antibiotiklərə aid edilir. 200-ə qədər F.məlumdur, onlardan 1500-dən çox preparat formaları vəkombinasiyaları buraxılır: isladıcı tozlar, emulsiya konsentratları,dustlar, tozlar, qarışıq suspenziyalar, pastalar və s. Təsirinə görə F.qoruyucu, müalicə edici olur. Ətraf mühitə mənfi təsirindən çəkinməküçün F.-dən istifadə olunma qaydalarına, xüsusən doza və vaxtına ciddiriayət edilməlidir. Bir çox ölkələrdə, o cümlədən respublikamızda F.-dan istifadə olunması qanunla nizama salınır.198