EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────FİZİKİ AMİL (yun. physis - təbiət) – bu amilin mənbəyi ətrafmühitin fiziki vəziyyəti və ya hadisəsi hesab olunur (dalğa, mexaniki vəs.).FİZİKİ COĞRAFİYA – Yerin coğrafi qatı və onun strukturhissələri haqqında elm. Əsasən, yerşünaslıq və landşaftşünaslıqhissələrinə bölünür. Bundan əlavə F.c.-ya paleocoğrafiya da aid edilir.F.c. elmləri qrupuna təbii mühitin ayrı-ayrı komponentlərini öyrənənelmlər – geomorfologiya, iqlimşünaslıq, hidrologiya, okeanologiya,qlyasiologiya, geokriologiya, torpaq coğrafiyası, biocoğrafiya daxildir.F.c.-nın əsas vəzifələri Yerin qatları arasındakı enerji və kütləmübadiləsini, həmin qatların struktur dəyişkənliyini, rütubət dövranını,bioloji məhsuldarlığını, təbii-ərazi komplekslərini və onlardan səmərəliistifadə yollarını və s. öyrənməkdən ibarətdir.FİZİKİ COĞRAFİ QURŞAQLAR, TƏBİİ QURŞAQLAR –fiziki-coğrafi rayonlaşdırmanın yüksək taksonomik vahidləri; coğrafiqabığın ən iri bölgüsü. İstilik balansına görə bu və ya digər dərəcədə birbirinəyaxın olan bir neçə coğrafi zonadan təşkil olunur.V.V.Dokuçayevin «Təbii tarixin zonaları»” anlayışına uyğun gəlir.Aşağıdakı fiziki-coğrafi qurşaqlar ayrılır: arktik, subarktik, mülayim,subtropik, tropik, ekvator. Ekvator qurşağı istisna olmaqla bütünqurşaqlar Şimal və Cənub yarımkürələrdə simmetrik olaraq təkrarolunur.– Antarktika qurşağı – Yerin ən cənub coğrafi qurşağı olubAntarktidanı, ona yaxın adalar və akvatoriyaları cəmləşdirir. A.q.-nınsərhədi ən isti ayın 5°C izotermindən keçir. Sərt iqlimi, uzun qütbgecəsi, quruda buz səhralarının üstünlüyü ilə səciyyələnir. A.q-da həyatolduqca kasatdır, yalnız buzdan azad olan sahələrdə (arktikaoazislərində) bəzən mamır, şibyə və yosunlara təsadüf olunur.– Arktika qurşağı – Yerin ən şimal coğrafi qurşağı olub Arktikanıngeniş hissəsini tutur. Sərhədi ən isti ayın 5°C izotermindən keçir. Uzunqütb gecəsi, okean səthindən aşağı temperaturla səciyyələnir. Qurudabuz və daş arktika səhraları, bəzən arktiki mamırlı-kollu tundra üstünlüktəşkil edir.– Subarktik qurşaq, subarktika – Şimal yarımkürəsinin qurşağı.İqlimi soyuq, illik yağmurun miqdarı 310-500 mm. Çoxillik donuşluq190