EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────xassələrinə görə F. – tibbdə, baytarlıqda, bitkilərin mühafizəsindəistifadə olunur. Tibbdə soğan, sarımsaq, qatıqotu və tərkibində F. olanbaşqa bitkilərdən alınmış preparatlar irinli yaraların, trofik xoraların vəs. xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir. Tərkibində F. olan bir sırabitkilər mədə-bağırsaq traktının, ürək fəaliyyətinin hərəkəti və sekretorfəallığını stimullaşdırır.Yeyinti sənayesində ərzaqları uzun müddət xarab olmaqdan qorumaqüçün də fitonsidlərdən istifadə olunur. «Fitonsidli” kağızlara» bükülmüşalma, armud, limon, naringi və s. meyvələr 1,5-2,5 dəfə az xəstəliyətutulur. Bitkilərin fitonsid xassələri konserv istehsalında da kara gəlir.Bu məqsədlə soğan, sarımsaq, şüyüd, dağ keşnişi, razyana, xardal,darçın, dəfnə yarpağı, kərəviz, çuğundur, pomidor, qatıqotu kökü və s.istifadə olunur. Onlar konservləri sterilizasiya edərək mikroblardanzərərsizləşdirir.Müəyyən edilmişdir ki, bitkilərin yalnız uçucu xassəsi maddələrideyil, onların gövdəsinin, meyvə və giləmeyvələrinin şirələri də güclüantimikrob, yəni fitonsid xassələrinə malikdir. Aydın olmuşdur ki, tündrəngli meyvə və giləmeyvələrin şirələri daha çox antimikrob xassəsidaşıyır.FİTONSİD REAKSİYASI – ali bitkilərin fitonsidlərin köməyiləmikroorqanizmlərə təsiri.FİTOPLANKTON – su qatının günəş enerjisi olan hissəsində(dünya okeanında orta hesabla 200 m dərinliyə qədər) yayılanplanktonun bitki hissəsi (evfotik zona). F. su hövzələrində üzvimaddələrin əsas ilk produsenti olub onun hesabına su heterotroforqanizmləri mövcuddur. F.-nun biokütləsinin cəmi zooplanktonunbiokütləsinə nisbətən kiçikdir (uyğun olaraq 1.5 və 21.5 mlrd. t), lakintez parçalandığından Dünya okeanında onun məhsulu 550 mlrd. t təşkiledir (okeanın bütün heyvanat məhsullarından təxminən 10 dəfə artıq).FİTOPOTOLOGİYA – Bitki xəstəlikləri, onların profilaktikası vələğv edilməsi üsullarını öyrənən elm. Ümumi və xüsusi hissəyəböülünür. Ümumi F. xəstəlik törədiciləri, onların başvermə səbəbini vəşəraitini, inkişaf və yayılma qanunauyğunluqlarını, xəstə orqanizmdəanatomik, fizioloji dəyişkənlikləri, bitki immuniteti və karantiniməsələlərini öyrənir. F.-ya kənd təsərrüfatı F.-sı, ağac və kolların187