EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────F.-nin formalaşmasında ibtidai bitkilərin tallomu və rizoidlər də iştirakedirlər.FİTOLOGİYA – bitkinin morfologiyası, anatomiyası, fiziologiyasıvə ekologiyasını öyrənən kompleks elm.FİTOMELİORASİYA – Bitki qruplaşmalarının istifadəsini nizamasalmaq, həmçinin meşə zolaqlarının, ot səpinlərinin yaradılması və s.yolu ilə təbii şəraitin yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlər sistemininkeçirilməsi. F.-nı aşağıdakı sahələrə ayrılır: humanitar F. (insanın fizikivə mənəvi vəziyyəti üçün mühitin sağlamlaşdırılması), təbiətiqorumaqla (biosenozları saxlamaq və yaxşılaşdırmaq), bioməhsuldar(məhsulun kəmiyyətini artırmaq) və mühəndis (yol və hidrotexniki)qurğuların istismar şəraitinin yaxşılaşdırılması.FİTOMÜHİT (fitosenotik mühit)FİTONOMİYA – botanikanın bölməsi: bitkinin mənşəyi vəinkişafını öyrənir.FİTONSİDLƏR – Bitkilərin əmələ gətirdiyi, bakteriyaların,mikroskopik göbələklərin, ibtidailərin böyüməsini və inkişafını saxlayanbioloji aktiv maddələr. Bu maddələr antibiotik xassəsi daşıyıb havadakıbir çox zərərli və xəstəlik törədən mikrobları, virusları məhv edir,bununla da havanı saflaşdırır. Aydın olmuşdur ki, təbiətdə fitonsidhadisəsi geniş yayılmışdır. Bakteriyalardan tutmuş ali bitkilərə qədərbütün bitki aləmi fitonsid xassəsinə malikdir. Çay, dəniz və göllərinsuyunda da fitonsidli bitkilərə rast gəlinir. Ağaclar daha çox fitonsidxassələri daşıyır. Müəyyən edilmişdir ki, şam, ardıc, qovaq, cökə,tozağacı meşələri xəstəlik törədən virusları, mikrobları aloye, sarımsaq,soğan və istiotdan da tez məhv edir. Fitonsid buraxan 40-a qədər ağacvə kol növü müəyyən edilmişdir. Hər bir bitki fitonsidinin özünəməxsustəsiredici xassəsi vardır. Şam ağacının F-i vərəm xəstəliklərinin sağalmasınakömək edir. Ağ şamın F-i difteriya mikroblarını qırır, qovağınvə palıdın fitonsidləri isə qanlı ishal çöplərini məhv edir. Ardıc ağacınınF-i difteriya, göyöskürək, qarınyatalağı çöplərinə və milçəklərəöldürücü təsir göstərir. Ağcaqayın, qovaq, tozağacı, sərv F.-i 20-25,şam, ardıc və dəfnə 15, qoz 18, vələs və saqqız 7-8, palıd vəqaraçöhrənin F-i isə 5-6 dəqiqə ərzində bakteriyaları məhv etməyəqabildir. F. bitkilərdə təbii immunitet amillərindən biridir. Antimikrob186