EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────akvariumlarda yetişdirilən bəzi balıqlar, “dekorativ” quşlar, laboratoriyaheyvanları aiddir. Bax. əhliləşdirmə.EVFOTİK ZONA – su hövzəsinin bitkinin fitosintez fəaliyyəti üçünişıqlanmanın (işığın) kifayət qədər olan üst zonası. Dünya okeanındaE.z.-da su qatının qalınlığı orta hesabla 200m təşkil edir.EVOLYUSİON, (TƏKAMÜL) EKOLOGİYA – ekologiyaelminin bir bölməsi, xarici mühit amilləri, həmçinin biosenoz vəekosistemlərin evolyusiyası ilə əlaqədar növlərin evolyusiyasını tədqiqedir.EVOLYUSİYANIN (TƏKAMÜLÜN) SÜRƏTİ – vahid zamandaevolyusiya (təkamül) dəyişməsinin məcmusu. Vaxtın ölçü vahidi kimigeoloji (yaxud milyon illərlə) və ya bioloji vaxtdan (nəsillərin sayı)istifadə etmək olar.EVRİBAT ORQANİZMLƏR (evri...və yun. Bathos - dərinlik) –geniş diapozonda şaquli yayılmış, yəni müxtəlif dərinliklərdə yaşayabilən su heyvanları. E.o.-a dənizin müxtəlif şaquli zona dərinliklərindəyayılmış, həmçinin geniş şaquli miqrasiya edən heyvanlar aiddir.EVRİBİONTLAR – Ətraf mühitin geniş dəyişilmiş şəraitindəyaşayan heyvan və bitkilər. Məs., dəniz litoralında yaşayanlar suyunçəkilməsi zamanı müntəzəm qurumaya, yayda yüksək, qışda isə aşağıtemperatura (evriterm heyvanlar); çay estuarilərində yaşayanlar isəsuyun şorluğunun xeyli dəyişilməsinə dözə bilir (evriqalin heyvanlar).Növün evribiontluğu onun anabioz (bir çox bakteriyalar, bir sırabitkilərin spor və toxumaları və s.) və qış yuxusu (bir sıra gəmiricilər)halında əlverişsiz şəraitə dözmək qabiliyyəti ilə artır.Parazit ibtidailərin osistləri, bəzi sap qurdların sürfə və yumurtalarıgüclü donmaya, qurumaya dözümlü, zəhərlərə davamlıdır; bu onlarınyaşamaq qabiliyyətini uzun müddət saxlamağa imkan verir.EVRİFAQLAR – evritrof orqanizmlər, allofaqlar, hər şey yeyənlər– geniş spektrli qida obyektli orqanizmlər (məs. bir çox həşəratlar,onların sürfələri, muflon (vəhşi qoç) və s. 100-200 bitki növü iləqidalanırlar. E. az qidalanmağa dözümlü olur, qidalandığı bitkilər genişərazilərdə yayıldığından qida axtarmağa bəzən böyük miqdar enerjiitirir.EVRİXOR NÖVLƏR (evri və yun. Chora - ərazi) – Yer kürəsində167