EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────bir coğrafi vilayətdə) yayılmış heyvan və bitkilər. E.-in tutduğu sahəbəzən çox kiçik olur; Məs. – Eldar şamı Elləroyuğu deyilən sahədə(Qabırrı çayının sağ sahili) cəmi 25 ha sahəni tutur. E. hər hansı bir floravə ya faunanın xüsusi tərkib hissəsi hesab olunur. Endemizimininkişafına coğrafi izolyasiya, iqlim və edafik şərait, biotik amillər(parazitizm, rəqabət və s.) səbəb olur. Müqəddəs Yelena adasındabitkilərin təxminən 85%-i, Baykal gölü faunasında isə 76%-dən çoxu E-dir. Nəsli kəsilmiş fauna və ya floranın nümayəndələri poleoendemik(məs., nəhəng sekvoya ağacı), son vaxtlar meydana çıxmış və hələyayılmamış formalar isə neoendemik (məs. krım fındığı) adlanır.ENDEMİYA – hər hansı bir xəstəliyin müəyyən ərazidə daim başverməsi (pandemiya, epidemiya).ENDEMİZM (yun. endemos – yerli) – flora və faunanın bəzikomponentləri üçün səciyyəvi olub, yalnız müəyyən bir ərazidə və yaakvatoriyada (məs, adada, göldə, bir coğrafi vilayətdə, bitkiformasiyasında) yayılaraq analoji digər regionlarda rast gəlinməməsi(olmaması). Ayırd edilir: biogeokimyəvi endemlər (müəyyənbiogeokimyəvi əyalətdə uyğunlaşan növlər), paleoendemlər (keçmişgeoloji epoxaların relikt növləri) və neoendemlər (yaxın vaxtlardaendem növ sayılan növlər).ENDOBENTOS – su hövzəsinin qruntunun qatında həyat sürənbentos orqanizmlərinin məcmusu.ENDOBİONTLAR – başqa canlı orqanizmlərin daxilində(bədənində) həyat sürən orqanizmlər (parazitlər, simbiontlar və s.).ENDOBİOS – geniş mənada substrat daxilində həyat sürənorqanizmlərin məcmusu; dar mənada – dəniz qruntu qatının məskunları.ENDODİNAMİK SUKSESSİYA – senogenetik suksessiya,endoekogenez – orqanizmlərin özlərinin həyat fəaliyyəti nəticəsindəbiosenotik mühitin dəyişməsilə əlaqədar qruplaşmalar yaranır. E.s. təbiibiosenozların ən mürəkkəb və uzun sürən suksessiyası sayılır. TerminiV.N.Sukaçov (1942) təklif etmişdir.ENDOEKOGENETİK SUKSESSİYA – bitki örtüyünün özününtəsirilə tədricən məskunlaşdığı yerin mühitini dəyişməklə (fitoiqlimformalaşdırmaq, kök ifrazatı və s.) yaranan suksessiya.ENDOFAQLAR – bitki gövdəsi və ya heyvan bədəni daxilində158