EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────dekumbasiyası ilə müşayiət olunur (nəticələnir).EKOTOP (eko... və yun. topos - yer) (bitmə yeri və şəraiti) – 1)Əgər növ ömrü boyu bir yerdə yaşayırsa biotop termininə yaxındır.Termini Q.N.Vısotski (1915) təklif etmişdir; 2) Coğrafi landşaftın kiçikparsellası (Trol, 1945); 3) Biotopun bütün tərkib elementlərininməcmusu (Sukaçov, 1961). Termin bitmə yeri anlayışına yaxındır.EKSFOLİASİYA – bitkinin dövrü olaraq yarpağını dəyişməsiEKSKREMENT – insan və heyvanın bərk və duru ifrazatı.EKSPERİMENTAL EKOLOGİYA – İnsanın bilavasitəmüdaxiləsi ilə istifadə olunan metodların köməyi ilə aparılan tədqiqatlarvasitəsilə təbii və mədəni ekosistemlərin, onların fraqmentlərinin,populyasiyalarının həyatını öyrənir. Bu obyektlərin bəziləri laboratoriyaşəraitində model metodları ilə tədqiq olunur.EKSPLERENTLƏR – aşağı güclülüyə, lakin boş sahələri tez zəbtetmək qabiliyyətinə malik olan bitkilər (məs. alaq otları). Pioner bitkinövü rolunu oynayır. E.-i bədii olaraq «bitki örtüyünün çaqqalı”»adlandırılır. Aşağıdakı E. ayırd edilir: yalançı E. (məs. yağış dövründəcücərən birillik səhra bitkiləri, bozqırların efemerləri, meşələrinefemeroidləri) və həqiqi E. (pozulmuş sahələrdə uyğunlaşıbməskunlaşan ruderal bitkilər).EKSPULVERİZASİYA – ekosistemdən külək vasitəsilə mineral vəüzvi maddələrin hissəciklərinin aparılması. Duzdəyişmə yollarındanbiri.EKSTREMAL FAKTOR – orqanizmin uyğunlaşma reaksiyasındangüclü olub, lakin onu məhv olmaq dərəcəsinə gətirməyən hər hansı birfaktor. E.f-un mövcudluğu yaşayış üçün ekstremal şərait yaradır.EKSTREMAL ŞƏRAİT – orqanizmin mövcudluğu üçün sondərəcə (sərt maksimal və ya minimal) şərait. E.ş. stress kimi təsirgöstərə bilər.EKSTRES – orqanizmə göstərilən istənilən təsirə qarşı qeyrispesifik müsbət reaksiya («yaxşı»” stres).EKSTROZONAL BİTKİ ÖRTÜYÜ – hər hansı bir zonaya uyğunolan bitki örtüyünün həmin zonadan kənarda yerləşməsi. Məs. fıstıqmeşəsi zonasında şam meşəsi. Bax: azonal və introzonal bitki örtüyü.EKTOZOY ORQANİZM – heyvan üzərində yaşayan orqanizm.154