EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────tədqiqat bir dəfə yerinə yetirilir. Marşrut tədqiqatlar müxtəlif miqyasda(kiçik sahəni və geniş əyaləti əhatə edə bilər) və müxtəlif dəqiqlikləaparıla bilər. Bu zaman tədqiqat bitki qruplaşmasında növün rolunavizual qiymət vermək yolu ilə və ya dəqiq metodlarla aparılır. Marşruttədqiqatı vaxtı xüsusi cihazlarla mühit şəraitini və bitkinin vəziyyətininekoloji-fizioloji parametrlərini bir dəfə və ya qısa müddət ərzindəölçülməsi işi də aparıla bilər. Marşrut tədqiqatları nəticəsində bitkiörtüyünün təsnifatı, geobotaniki indiqasiya, geobotaniki xəritələşdirmə,fitosenozların quruluşunun təsviri və s. haqqında məlumatlar toplanabilər.– Geobotaniki eksperimental tədqiqat metodları – Müşahidəaparılan bitki örtüyü və mühitə aktiv təsir göstərmək yolu ilə yerinəyetirilir. Eksperimental tədqiqatlar sırasında gübrələrin və digər mühitamillərinin bitki örtüyünə təsirini öyrənmək, süni fitosenozlar yaratmaq,təbii bitki qruplaşmasına yeni komponentlər daxil etmək (və ya kənaretmək), rəqabəti zəiflətmək məqsədilə ağacların köklərini kəsmək və s.daxildir. Eksperimental metodlara həmçinin metodiki eksperimental vəfitosenotik sistemlərin modelləşdirməsini də aid etmək olar.– Model metodu (ekologiyada) – populyasiya, biogeosenoz,biosenozun seçilmiş tipik nümunələrində öyrənilməsi. Model olaraqayrıca fərd (model ağacı), populyasiya, onun qrupu, biosenoz və yaonun ayrıca (model) sahəsi, butünlüklə biogeosenoz (ekosistem)götürülə bilər. Bioloji modelləri laboratoriyada süni yetişdirilən canlıorqanizmlərlə də yaratmaq olar. Bir çox hadisələr riyazi modellərlə,yəni təbiətdə tapılan proseslər və qanunauyğunluqlar düsturlarsisteminin köməyi ilə də tədqiq edilir.– Ovlama metodu – müxtəlif tələlərlə ovlama yolu ilə heyvanlarınsayını müəyyənləşdirmək. Bəzən ovlama bir neçə müddətdəaparıldıqdan sonra heyvanların sayı müəyyənləşdirilir.– Plansekt metodu – Bitki örtüyünün yerüstü və yeraltı yaruslarınınvə biohorizontların qatlarının quruluşu, onların sıxlığı və biokütləsininöyrənilməsi horizontal (hava və torpaq) həcmə görə – plansektlərləyerinə yetirilir. Proyeksiyaların cəminə əsasən ümumi (yerüstü vəyeraltı) örtmə dərəcəsi (sıxlıq) təyin olunur. Bu metod əlverişli və əyaniolub yaxşı müqayisəli nəticələr verir.142