EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────vermədikdə, yerli D. sistemləri, yəni lay D.-ı, divaryanı D. və dairəvi D.tətbiq olunur.DUMAN – Havadakı su buxarının kiçik damlacıqlar, yaxudkristalcıqlar halında bilavasitə yerin səthi üzərində toplanması. Dumanlıhavada görünmə məsafəsi 1 km və daha az olur (görünüş 1 km-dən artıqolduqda belə tutqunlaşma çən adlanır). D. yer səthinə yaxın hava qatınınsoyuması, yaxud isti suyun soyuq havaya buxarlanması nəticəsindəəmələ gəlir. D. damcılarının orta böyüklüyü 0,02 mm-ə qədər olur. D.yuxarı qalxdıqca bulud əmələ gətirir. D.-nın seyrəlməsinə və yoxolmasına səbəb su damcılarının buxarlanması, yəni qaz halınakeçməsidir. Havada toz, tüstü və elektrik hissəcikləri-ionlar olduqda D.daha sürətlə və çox əmələ gəlir. Sənaye müəssisələri çox olan böyükşəhərlərdə (o cümlədən Bakıda) daha tez-tez qalın D. olması bununlaizah olunur.DURĞUN (AXMAZ) SU TUTARI – sugəliri və axımı olmayansututarı.DURNALAR (Gruidae) – durnakimilər dəstəsindən quş fəsiləsi.Boynu və ayaqları uzun iri quşlardır. Hündürlüyü 90 sm-dən 155 smdəkolur. Azərbaycanda 1 növü (boz durna) məlumdur. D. Toxum,giləmeyvə, zoğ, həşərat, molyusk və xırda gəmiricilərlə qidalanır. D.-ınbəzi növlərinin nəsli kəsilmək üzrədir.DUSTLAR – tərkibinə təsirsiz maddələr əlavə edilən pestisidlərqarışığından ibarət tozşəkilli preparatlar (DDT, heksaxloran, piretrum vəs.). D.-dan kənd təsərrüfatında müxtəlif zərərvericilər, bitki xəstəliklərivə alağa qarşı mübarizədə istifadə edilir. DDT istiqanlılara təsir edənorta dərəcədə zəhərli maddədir. İnsan və heyvan orqanizmində xronikizəhərlənməyə səbəb olur; DDT çox davamlı maddə olub həmçinin ətrafmühitdə yığılıb qala bilir və təhlükə törədir. Bununla əlaqədar 1970 ildəbir çox ölkələrdə DDT-dən kənd təsərrüfatı bitkilərinindərmanlanmasını qadağan edən qərar qəbul edilmişdir.DUZ REJİMİ – Biogeosenozun (senoekosistemin) torpağındaduzların tərkibi və miqrasiyası. D.r.-ə kristal halındakı duzlarıngətirilməsi və əksinə, torpaq məhlulundan duzun çıxarılması, onun bitkivə torpaq orqanizmləri tərəfindən istifadə olunması, töküntü vasitəsilətorpağa qaytarılması, duzların dövrü şaquli miqrasiyası,120