EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────gün və s.) də təyin oluna bilər.DÖVRÜ DƏYİŞİLMƏLƏR VƏ YA SUKSESSİYALAR –yaşayış mühitinin dövrü olaraq dəyişməsi ilə baş verən ekzodinamikidəyişilmələr. Məs. qum səhrasının hərəkətdə olan relyefində və çaysubasarlarında.DÖVRİYYƏ SU TƏCHİZATI – istehsalatda işlənmiş suyu dövriolaraq təmizləyib soyutduqdan sonra yenidən istehsalatın ehtiyacı üçüntəkrar qaytarılması sistemi. Beləliklə, təmiz təbii suyun istifadəsinəqənaət olunur, həm də mühitin çirklənməsi azalır. D.s.t. su resurslarınınsəmərəli istifadəsi üçün ən prespektiv ekoloji istiqamətdir.DÖYƏNƏK (MAL-QARA) – Dırnaqlı vəhşi və ya ev heyvanlarıtərəfindən güclü pozulmağa məruz qalmış bitki örtüyü; bəzən belədeqradasiyaya uğrayan sahələrdə məməli heyvanlar tərəfindən azyeyilən tikanlı və zəhərli ot və kollar qalır. (bax: hədsiz otarma.).DREN – torpağın qrunt sularını toplayıb çıxarmaq və aerasiyasınıyaxşılaşdırmaq üçün süni yaradılan yeraltı su yolu. D.-lər istifadəsinəgörə quruducu, kollektor; konstruksiyasına və materialına görə isəborulu (gil, plastik kütlə, taxta və s.) boşluqlu (yarıqlı, yumşaq),doldurulmuş (çınqıl və s. ilə) olur.DRENAJ (ing. Drain - qurutmaq) – Torpaqların qurudulmasızamanı qurutma D.-ı, quraqlıq rayonlarda torpağın şorlaşmasına qarşımübarizə məqsədi ilə duzsuzlaşdırma D.-ı, ağır gilli torpaqlarda qazmübadiləsini qüvvətləndirmək üçün areasiya D.-ından istifadə edilir.Kənd təsərrüfatı torpaqlarının D.-ı 2 formada aparılır; üfüqi və şaquli.Üfüqi D. açıq və qapalı olur. Açıq D. kanalları sahədə elə yerləşdirilirki, tarlada kənd təsərrüfatı işlərinin mexanikləşdirilməsinə və müvəqqətisuvarma arxlarının çəkilməsinə maneçilik törətməsin. Torpaq itkisinəyol verməmək məqsədilə çox vaxt qapalı D.-dan istifadə olunur.Suvarılan sahələrdə D. kanallarının dərinliyi 2,5-3 m, drenajlar arasıməsafə 200-800 m olur.D.-lardan binaları və tikililəri qrunt sularının təsirindən qorumaqüçün də istifadə olunur. Bunlar suları toplayan və kənara axıdanmühəndis sistemindən (kəhriz, quyu, yeraltı lağımlar və s.) ibarətdir.Tikinti ərazisində yeraltı suların ümumi səviyyəsinin aşağı salınması(adətən yer səthindən 3-3,5 m dərində olmalıdır) lazımi effekt119