EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────edərkən geobotaniki xəritələrdən istifadə edilir.DOMİNANTLIQ – (hakimlik etmək) – biosenogenez prosesindəbəzi növlərin biosenozda hakim mövqe tutması və biosenozunyaranmasında üstünlük təşkil etməsi. Növün dominantlığı onun hərhansı bir fitosenozda iştirakı və sabitlik dərəcəsi funksiyasıdır. (üzvimaddənin kütləsi, fərdlərin sayı, proyektiv örtmə dərəcəsi, rastlaşmadərəcəsi və s.). D. göstəricisi belə ola bilər:2⎛ ni ⎞D = ∑⎜⎟ .⎝ N ⎠(Odum, 1975) harada n i – dominantlıq edən növlərin biokütləyə görədominantlığının qiyməti, N – bütün növlərin biokütləsi.DOYMAMIŞ BİOSENOZLAR (Natamam biosenoz) –kasatlaşmış növ yığımına malik olan biosenoz; belə biosenoza heç birçətinlik (əngəl) olmadan yad orqanizmlər daxil ola bilir. D.b.-a bütünaqroboisenozlar daxil olur, ziyanvericilərə tez yoluxur. (məs., kəndtəsərrüfatında monokultura). D.b. yalnız daim insan qayğısı olduqdauzun müddət mövcud ola bilər. D.b.-ın zənginləşdirilməsindəakklimatizasiya (iqlimləşdirmə) ən geniş yayılan üsullardan biri sayılır.DOYMUŞ BİOSENOZ (Tam biosenoz) – tam maksimum bitki vəya heyvan növlərinin yığımı olan və miqrantlar üçün yer olmayanbiosenoz (ekvator tropik meşələri, mülayim zonanın təbii enliyarpaqmeşələri). D.b. yüksək dərəcədə möhkəmliyi ilə səciyyələnir, bu adətən,yüksək məhsuldar klimaks ekosistemlər sayılır. Lakin onun ekolojitarazlığı düzgün olmayan insan fəaliyyətinin təsirilə pozula bilər.(Saxara səhrası, Kürboyu tuqay meşəsinin yerində bataqlıq və yaşorlaşmış sahələr və s.).DOZA (TOKSİK) –zərərli agentin minimum miqdarı orqanizmədaxil olarkən onun aşkar zəhərlənməsi ilə nəticələnir.DOZA (MÜTLƏQ, LETAL, ÖLDÜRÜCÜ) – zərərli agentinminimum miqdarı orqanizmə daxil olduqda (nəfəs yolu, qida ilə və s.)mütləq ölümlə nəticələnir.DOZA (MÜMKÜN SAYILAN, DÖZÜLƏN) – Orqanizmə və yaonun qruplaşmasına daxil olduqda ona öldürücü təsir göstərməyənzərərli agentin maksimal miqdarı. Bu miqdar müəyyən vaxt üçün (saat,118