EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────xəstəlikləri zamanı işlədilən dərmanların 80-90%-i bitkilərdən alınır. Budərmanların əksəriyyəti sintetik dərmanlara nisbətən az zəhərli olub,kənar təsirə malik deyil. Azərbaycanda farmokopeyaya daxil edilən100-dək növdən əlavə bir çox bitki məlumdur. Respublikamızınflorasında xalq təbabətində işlənən 800-ə qədər dərman bitkisi aşkaraçıxarılmışdır. Azərbaycanda il ərzində tədarük edilən 20-25 növçoxişlənən D.b.-ndən (dazı, itburnu, bağayarpağı, damotu, gicitikən,yemişən, boymadərən, qatırquyruğu, andız, cökə, murdarça və s.) 200tona yaxın (o cümlədən 120 ton itburnu) xammal alınır.Respublikamızda 50-dən çox bitki növünün sənaye əhəmiyyəti vardır.Əzvay, nanə və s. D.b. təsərrüfatlarda becərilir. AzərbaycanRespublikasında D.b. ilə elmi-tədqiqat işi Azərbaycan MEA Botanikaİnstitutu, Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin əczaçılıq fakultəsi vəali məktəblərin əlaqədar kafedraları, həmçinin bəzi klinikalar tərəfindənaparılır.DƏRYAÇA – bax: su anbarı, göl.DƏSTƏ – heyvan sistematikasında bir neçə fəsiləni birləşdirəntaksonomik kateqoriya. Yaxın D.-lər sinif əmələ gətirir. Bitkisistematikasında sıra D.-yə müvafiq tutulur.DƏVƏDƏLLƏYİLƏR (Mantodea) – yırtıcı həşərat dəstəsi;tarakankimilərə yaxındır. Əsasən, tropik və subtropik ölkələrdə yaşayır.2000-dən çox, Azərbaycanda isə 8 növü var. Müxtəlif həşəratlarlaqidalanır; bəzi növləri hətta xırda onurğalılara (kərtənkələ, quş) hücumedir. Arıları, miniciləri və s. qırdığı üçün bəzi növləri zərərlidir.DƏYƏR – verilmiş əmtəənin istehsalına sərf olunmuş müəyənmiqdarda şərti əmək.DƏYƏRLİK – insan üçün təbiət obyektlərinin müsbət və mənfiəhəmiyyəti, bu və ya digər ictimai, mədəni hadisələr.DƏYİŞKƏNLİK (biologiyada) – müxtəlif qohumluqdərəcələrindən olan və ya fərdlər qrupunda (növ, cins, sort və s.) xassəvə əlamət müxtəlifliyinin meydana çıxması. D.-in əsas səbəbiorqanizmin həyat şəraitində baş verən dəyişilmələrdir. D.-in irsi və qeyriirsi fərdi və kütləvi, fasiləli və ardıcıl, asılı olmayan və korrelyativ,istiqamətli və istiqamətsiz, adaptiv və qeyri adaptiv və s. formalarınatəsadüf edilir. İrsi D. adətən müxtəlif mutasiyaların baş verməsi və111