EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────preparatlar. Bitkiləri tez yetişdirir və maşınla işləməsini (yığılmasını)yüngülləşdirir.DESİKASİYA – bitkilərin yağışdan qabaq qurudulması; bitkininyetişməsini sürətləndirir və məhsulun maşınla yığılmasını asanlaşdırır.D. desikantlar adlanan kimyəvi, maddələrlə aparılır.DESORBSİYA – kimyəvi maddələrin adsorb vəziyyətindən mayeyəvə ya qaz fazasına keçməsi; adsorbsiyanın əks prosesi.DESTRUYENTLƏR, DESTRUKTORLAR – torpağa düşən üzvibirləşmələri parçalayan (onları tam minerallaşdıran) saprofaqkateqoriyalı torpaq orqanizmləri (kiçik onurğasız heyvanlar vəmikroorqanizmlər).DESUKSİYA (lat. desugo - soruram) – torpaq suyunun(rütubətliyinin) bitki tərəfindən istifadəsi.DETERGENTLƏR (lat. detergeo - yuyuram) – fəal sintetikmaddələr, məişətdə yuyucu kimi işlədilir, mikroorqanizmlər vasitəsiləçətin parçalandıqları üçün ətraf mühiti çirkləndirir.DETERİORASİYA (mühitin) (lat. detero – pisləşirəm,pozuluram) – insanı əhatə edən təbii mühitin pisləşməsi; adətən onunantropogen çirklənməsi nəzərdə tutulur.DETERİORASİYA KADASTRI – ətraf mühitin pozulması haqdaməlumatların yekunu daxil edilir: suyun, atmosferin, torpağınçirklənməsi, bitki örtüyünün məhv edilməsi və s. D.k. hər hansı regionüçün kartoqrafik materiallar əsasında tərtib edilir; orada çirklənmənin vədigər pozuntuların bütün mənbələri, onların mühitin pozulması vəpisləşməsinə, həmçinin təbii komplekslərə və insana təsir etmə dərəcəsigöstərilir.DETERMİNANT (lat. determinans – təyin edici) – qruplaşmadahəyat şəraitini təyin edən edifikator, orqanizm. Adətən avtotrof-bitki D.rolunu oynayır. Termini V.İ.Sukaçev (1930) irəli sürmüşdür.DETOKSİKASİYA (de... və yun. toxikon - zəhər) – müxtəlif toksik(zəhərli) maddələrin orqanizmlər tərəfindən parçalanması və yazərərsizləşdirilməsi.DETRİT (lat. detritus - ovxalanmış) – su mühitində üzvi lil vəorqanizmlərin qalığı; torpaq üçün isə – bitki maddələrinin qalığı –çürüntü. D.-in qalma müddəti qısa (milçəklərin təsiri ilə işlənən heyvan104