Sistemi i rregullimit, përparimit dhe përmirësimit të gjendjes shëndetësore në Kosovëështë i definuar me Ligjin <strong>mbi</strong> Shëndetësinë. Ligji për Shëndetësi i Kosovës përcaktonsistemin e kujdesit, veprimtarinë dhe financimin shëndetësor, nisur nga barazia,gjithëpërfshirja dhe jo-diskriminimi.Ligji në dispozitat e përgjithshme të tij përfshin shëndetin riprodhues dhe planifikiminfamiljar, garanton se shërbimet e shëndetit riprodhues, në shtatëzani, lindje, lehoniofrohen falas prej institucioneve publike (neni 22) përmes: promovimit të mënyrës sëshëndoshë të jetës me arsimim shëndetësor për ngritjen e vetëdijës dhe kulturësqytetare; përcjelljes së kushteve të jetesës dhe përmirësimin e tyre; sigurimit të kushtevepër zhvillim të shëndetshëm të fëmijëve, rinisë, shtatëzënave dhe të lehonave.Ministria e Shëndetësisë është përgjegjëse për zhvillimin dhe <strong>zbatimin</strong>e politikave tëmbrojtjes shëndetësore që garantojnë sistem jo-diskriminues, barazi, cilësi, ndershmëri,përgjegjësi dhe gjithëpërfshirje. Në bazë të Ligjit për Shëndetësinë (neni 12), kujdesishëndetësor zbatohet duke u udhëhequr nga parimet vijuese:- Trajtimi korrekt i qytetarëve dhe respektimi i plotë i të drejtave dhe lirivethemelore të njeriut, të përcaktuara me konventa ndërkombetare;- Sigurimi i qasjes së plotë të kujdesit shëndetësor në të gjitha nivelet dhe për tëgjithë qytetarët, duke siguruar për personat me aftësi të kufizuara, një qasje tëlehtë fizike të kujdesit shëndetësor;- Shpërndarja e drejtë e burimeve të kujdesit shëndetësor duke u bazuar nëgjendjen ekonomike dhe sociale të qytetarëve;- Aplikimi i standardeve ndërkombëtare në procesin e organizimit dhe zhvillimittë burimeve të kujdesit shëndetësor në punë, trajnim dhe edukim, licencim,udhëzime etike dhe në mbrojtje të shfrytëzuesve të shërbimeve;- Përdorimi i ndershëm dhe me përgjegjësi i mjeteve financiare publike, si dheushtrimi transparent i kompetencave gjatë zbatimit të kujdesit shëndetësor;- Kujdes shëndetësor i barabartë për të gjithë qytetarët duke siguruar standardetgjatë përmbushjes së kërkesave në të gjitha nivelet e kujdesit shëndetsor, si dhesigurimi i kujdesit shëndetësor pa diskriminim në bazë të gjinisë, ko<strong>mbi</strong>t, racës,ngjyrës, gjuhës, fesë, bindjeve politike gjendjes sociale, statusit pronësor, shkallëssë aftësive fizike dhe mendore, statusit familjar dhe moshës.Sipas ligjit në fjalë, mbrojtja shëndetësore duhet të jetë e arritshme për të gjithë qytetarëtdhe komunitetet. Kujdesi shëndetësor aplikohet në tri nivele: në nivel parësor, dytësordhe tretësor (neni 3dhe 7). Komunat janë përgjegjëse për të siguruar dhe ofruarqytetarëve kujdesin parësor shëndetësor. Ky shërbim ofrohet përmes Qendrave tëMjekësisë Familjare, dhe kanë për mandat të ofrojnë: edukim shëndetësor;parandalimin; imunizim; diagnoza dhe trajtim fillestar; promovim të kujdesit oral dhekujdes themelor shëndetësor dental; kujdes shëndetësor mental, rehabilitim të bazuar nëkomunitet; si dhe sigurimin ushqimit dhe ujit kualitativ (neni 28).Qendrat janë të plotësuara me spitale rajonale të nivelit sekondar, të cilat ofrojnë këtoshërbime: diagnostik; terapeutik; rehabilitues; edukim shëndetësor të pacientëve (neni84
30). Kujdesi tretësor shëndetësor përfshinë shërbimet specialistike që ofrohen nëinstitucionet shëndetësore të autorizuara nga Ministria e Shëndetësisë, ku zhvillohetprocesi mësimor universitar, puna kërkimore shkencore dhe edukimi specialistikpasdiplomik (neni 31). Ndërsa, Ligji <strong>mbi</strong> Shëndetësinë (neni 22), siguron shërbime papagesë në institucionet publike shëndetësore për grupe të posaçme të popullsisë, dukepërfshirë fëmijët dhe të rinjët deri në moshën 15 vjeçare si dhe nxënësit dhe studentëtderi në fund të shkollimit të rregullt. Mangësi e këtij ligji mund të konsiderohet sepavarësisht që fëmijët apo të rinjët nuk janë nxënës apo studentë, ata duhet të gëzojnë tëdrejtën t‟iu ofrohen shërbime shëndetësorë pa pagesë nga institucionet publikeshëndetësorë deri në moshën 18 vjeçare.Një ndër standardet, që ekskluzivisht prekin realizimin e të drejtës shëndetësore tëfëmijëve dhe që garantohen në bazë të Ligjit për shëndetësi (neni 25), janë: përparimi ishëndetit të fëmijëve dhe të rinjve dhe zvogëlimi i vdekshmërisë të foshnjave dhe tënënave. Ligji precizon saktë veprimtarinë private shëndetësore në fushën e shëndetitriprodhues- se kur ajo është e ndaluar siç është “frytnimi artificial me dhurues të panjohur”etj. Ligji përcakton ndërprerjen e shtatëzënësisë (Abortin) dhe Sterilizimin menjë kapitull të veçantë (Kapitulli XVIII, nenet 107 108 dhe 109).Ndërsa, Ligji për të Drejtat dhe Përgjegjësitë e Qytetarëve në Kujdes Shëndetësor, njeh tëdrejtën e çdonjërit që të gëzojë standarde më të arritshme shëndetësore; mënyrën epërfitimit/sigurimit të këtyre të drejtave dhe përgjegjësive; si dhe garanton të drejta tëbarabarta për të gjithë në drejtim të trajtimit mjekësor pas asnjë lloj diskriminimi (neni4). Ligji po ashtu adreson çështje të detajizuara lidhur me qasjen në shërbimeshëndetësorë kualitative dhe të <strong>drejtat</strong> e pacientit për të zgjedhur; dinjitet njerëzor;komunikim; largimin nga institucioni; për të qenë i mirë informuar; qasjes nëdokumente shëndetësore; ruajtjes së konfidencialitetit dhe aspektit privat të të dhënaveshëndetësore.Ligji për Shëndetin Riprodhues, mbron të drejtën e individit për t‟u informuar dhe për tëpasur qasje në shërbime të duhura edukative dhe këshilluese. Një kaptinë e veçantë nëligj i është dedikuar Planifikimit Familjar, dhe në dispozitat e tij përveç tjerash theksonse: “çdo individ ka të drejtë të informohet për rreziqet, edukim dhe komunikim tëmbështetur në evidencë, zgjedhje të vullnetshme dhe që të përfitojë nga përdorimi imjeteve dhe i metodavetë sigurta, të përballueshme dhe të pranueshme të planifikimittë familjes”. Ligji, në 37 nene dhe ne 11 kapituj, rregullon fushat si: e drejta riprodhuese;informimi, edukimi, këshillimi nga kjo fushë; amësia e sigurtë; planifikimi i familjes;parandalimi dhe trajtimi i infertilitetit; ndërprerja e sigurtë e shtatëzënësisë; parandalimidhe trajtimi i sëmundjeve seksualisht transmisive dhe të HIV/AIDS; si dheparandalimi, zbulimi, trajtimi i sëmundjeve malinje të sistemit riprodhues.Me qëllim të mbrojtjes dhe promovimit të të ushqyerit të foshnjave me qumësht gjiri,është miratuar Ligji për Nxitjen dhe Mbrojtjen e të Ushqyerit më Qumësht Gjiri. Bazuarnë ligj, Ministria e Shëndetësisë duhet të përkrah institucionet shëndetësore për t‟iinformuar qytetarët <strong>mbi</strong> edukimin dhe promovimin e të ushqyerit me qumësht gjiri,ndërsa punëtorët shëndetësor që merren me përkujdesjen e nënës dhe foshnjes janë tëobliguartë nxisin dhe mbrojnë të ushqyerit me qumësht gjiri. Ndërsa, shtatëzënat, nënat85
- Page 4:
HYRJENë pajtueshmëri me procesin
- Page 8 and 9:
Rregulloret e UNMIK-ut, që mbrojn
- Page 11 and 12:
mbi numrin e fëmijëve, vlerësohe
- Page 13 and 14:
përgjegjësi iu njihen fëmijëve
- Page 15 and 16:
paaftësisë fizike apo mendore, or
- Page 17 and 18:
12. ose për ndonjë arsye tjetër
- Page 19 and 20:
Ministria e Shëndetësisë përkra
- Page 21 and 22:
iprodhues;8. Parandalimi, zbulimi i
- Page 23 and 24:
Ligji për Fuqizim dhe Pjesëmarrje
- Page 25 and 26:
IV. TË DREJTAT DHE LIRITÊ CIVILE(
- Page 27 and 28:
(93.1 %) është shumë e ngjashme
- Page 29 and 30:
Ndërsa, fëmija e fiton shtetësin
- Page 31 and 32:
shkollës botohen dhe afishohen në
- Page 33 and 34: Ndërsa, me anë të Ligjit për Li
- Page 35 and 36: Ligji mbi Familjen ndalon zbulimin
- Page 37 and 38: 7 KTV8 RADIO DRENASI9 ZËRI RADIO I
- Page 39 and 40: 22 TV Men 660 823 TV Zoom 540 18.43
- Page 41 and 42: Në Kosovë funksionojnë gjithsej
- Page 43 and 44: Gjyqtari mund të shqiptoj dënim m
- Page 45 and 46: a) kujdesi prindëror ( neni 5)Në
- Page 47 and 48: personalitetin e të miturit, posa
- Page 49 and 50: Trajnimet e edukatoreve të institu
- Page 51 and 52: Doracaku Pakoja e Trajnimit për St
- Page 53 and 54: ) fëmijët e moshës 3 - 6 vite.
- Page 55 and 56: ose e braktisë fëmijën, prindi t
- Page 57 and 58: me prindërit e tij/saj, ajo mund t
- Page 59 and 60: Sipas, Rregullores së UNIMK-ut me
- Page 61 and 62: Buxhetin e Konsoliduar të Kosovës
- Page 63 and 64: Në këtë kontekst janë dy lloje
- Page 65 and 66: jap vetë pëlqimin për adoptim dh
- Page 67 and 68: 1980. Ndërsa, neni 2 thekson se:
- Page 69 and 70: këto që ofrojnë shërbime rehabi
- Page 71 and 72: Procedurat dhe masat mbrojtëse të
- Page 73 and 74: - Procedurat Standarde të Veprimit
- Page 75 and 76: - Shërbimet e shëndetit mendor p
- Page 77 and 78: Shëndetin Riprodhues (neni 7 dhe 8
- Page 79 and 80: 8. Parandalimi, zbulimi i hershëm
- Page 81 and 82: lehtësojnë pjesëmarrjen e tij ak
- Page 83: MKRS- Departamenti i Kulturës, pë
- Page 87 and 88: Vdekshmëria fetale në vitin 2000
- Page 89 and 90: Ligji për Familjen, i cili i rregu
- Page 91 and 92: 2004/2005 Kujdes për fëmijë/fosh
- Page 93 and 94: të caktuara dhe që kanë nevojë
- Page 95 and 96: ndryshme nuk kanë arritur të për
- Page 97 and 98: Departamenti i inspektimit në MASH
- Page 99 and 100: dhe inicimi i procedurës disiplino
- Page 101 and 102: veprimtarinë teatrore në Kosovë
- Page 103 and 104: - Fondi për integrim social dhe pj
- Page 105 and 106: ) fëmijët ne konflikte të armato
- Page 107 and 108: Standarde për mbështetje të shë
- Page 109 and 110: Gjatë vitit 2007 janë trajtuar 29
- Page 111 and 112: Gjiniapërgjithshëm nr. 10 (9 shku
- Page 113 and 114: Niveli arsimorhsejanalfabet~ 4.kl5
- Page 115 and 116: 2. Urdhër për mbikëqyrje ngaShë
- Page 117 and 118: Kodi Penal për të Mitur (KPM) ës
- Page 119 and 120: mbyllura. Nëse nuk ka orë mësimo
- Page 121 and 122: trafikimi, eksploatimi seksual dhe
- Page 123 and 124: a. Konceptet bazë të punës së f
- Page 125 and 126: Qendrat e Mjekësisë Familjare QMF
- Page 127 and 128: Kodi Penal parashikon vepër penale
- Page 129 and 130: mund të mos jenë të përfshirë
- Page 131 and 132: shfaqje të gjalla (202). Gjithasht
- Page 133 and 134: Ministria e Kulturës, Rinisë dhe
- Page 135 and 136:
Ndërsa, MASHT e ka integruar goxha
- Page 137 and 138:
miratuar nga ana e Qeverise. Per mo
- Page 139 and 140:
21% e këtij buxheti është shpenz