16.09.2013raport mbi zbatimin e konventës për të drejtat e fëmijës ...

Gjyqtari mund të shqiptoj dënim me burg ndaj të miturit që ngarkohet me vepër penale,ndërsa mosha minimale për përgjegjësi penale është 14 vjeç. Gjatë privimit të lirisë sëshqiptuar si dënim, kryerësit të mitur i ofrohet edukim, ndihmë psikologjike dhendihmë mjekësore sipas nevojës me qëllim të lehtësimit të rehabilitimit të tij/saj. Fëmijagjatë procedurës penale trajtohet me humanizëm dhe dinjitet; ka drejtë të shprehetlirisht; mirren parasysh nevojat personale të moshës së tij/saj; ndahen nga madhorët,mund të mos ndahen nga madhorët veç atëherë kur konsiderohet se është në interesinmë të lartë të fëmijës; mund të mbajë kontakte me familjen e tij/saj përmeskorrespodencave dhe vizitave; kanë të drejtë në qasje të menjëhershme në ndihmëligjore dhe ndihma të tjera adekuate; e drejta e fëmijës për privatësi duhet të respektohetnë të gjitha fazat (KPM, neni 1).Gjatë marrjes së vendimit për shqiptimin e masave edukative apo dënimit, gjykata kaparasysh moshën e të miturit, nivelin e zhvillimit psikologjik, rrethanat, motivet përkryerjen e krimit, edukimin e tij në atë fazë, mjedisin dhe rrethanat e jetës së tij/saj,seriozitetin e krimit, nëse është shqiptuar masë apo dënim më herët dhe rrethanat tjeraqë mund të ndikojnë në shqiptimin e masës apo dënimit. Shërbimi Sprovues gjithësesiduhet të hartojë anamnezën e fëmijës, e që duhet të përfshijë informata për moshën efëmijës dhe zhvillimin psikologjik; biografinë e të miturit dhe familjes; rrethanat në tëcilat jeton i mituri; nivelin shkollor dhe përvojën edukative; kushte në të cilat është kryervepra penale; si dhe çfarëdo të dhëne tjetër relevante (KPM, neni7).Sipas KPM-së (neni 114), i mituri ka të drejtë të ushtrojë në mënyrë që ta ruaj shëndetin etij/saj, i garantohet një ambient i sigurtë për tu marrë me sport dhe aktivitete të tjerasportive, si dhe gjatë kohës së lirë mundë të kaloj së paku tri orë jashtë ambienteve tëmbyllura. Nëse nuk ka orë mësimore për lëndët e caktuara ose për nivelin arsimor tëtij/saj në institucionin edukativo-korrektues, i lejohet që këtë të drejtë ta ushtrojë nëinstitucione të tjera relevante (neni 115), si dhe i lejohet të pranojë vizita nga prindëritdhe familjarët e tjerë të gjakut, së paku një herë në javë nga një orë. Ndërsa nga personate tjerë mund të pranoj vizitë një herë në muaj (neni 116). Gjithashtu i mituri ka të drejtënë lirim/pushim ditor, dhe vjetor prej 30 ditësh jashtë institucionit edukativi korrektues(neni 117). Izolimi i të miturit në qeli është i ndaluar (neni 118).Sipas hulumtimit “Krimi te të Miturit dhe Praktikat e Drejtësisë për të Mitur në Kosovë”realizuar nga UNICEF-i 2007, është konstatuar se kushtet e burgimit në Lipjan janë nëpërputhje me standardet ndërkombëtare dhe se promovojnë rehabilitimin dhezhvillimin e kryerësit të mitur. Të burgosurit kanë qasje të duhur në informata, përfshirëinformata për të drejtat e tyre, për rregullat dhe për procedurat e parashtrimit tëankesave, është vërtetuar se ekziston një sistem i knaqshëm i parashtrimit të ankesaveanonime ndaj zyrtarëve të burgut. Në burg ofrohen kushte adekuate materiale, përfshirëushqimin, ndriçimin, higjienën personale, qasje në çarçafë dhe shtretër të mirë të fjetjes,ventilim dhe hapësirë të mjaftueshme në dhoma, dhomat nuk janë të ngarkuara menumër të tepërt të të burgosurëve, mirëpo në to ka mungesë të tavolinave dhe karrigeve.43