16.09.2013raport mbi zbatimin e konventës për të drejtat e fëmijës ...
16.09.2013raport mbi zbatimin e konventës për të drejtat e fëmijës ... 16.09.2013raport mbi zbatimin e konventës për të drejtat e fëmijës ...
lidhur me problemet me droga ofrohen vetëm në rapartet psikiatrike të spitaleve tëpërgjithshme dhe nuk ka trajtim zëvendësues apo rehabilitues. Konsultime privateofrohen nga psikologët dhe psikiatrit lidhur me terapinë për ndryshimin esjelljes/qëndrimit.Programet për parandalimin e abuzimit me substanca narkotike për të rinj në Prishtinë,kryesisht ofrohen përmes OJQ-së “Vita Kosova”. Kjo OJQ përkrahet nga “Medecins duMonde” dhe nga Departamenti i Rinisë pranë Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit.Përveç programeve për përkrahje psikologjike dhe të atyre për parandalimin eIST/HIV, ofrohen edhe informata mbi parandalimin e përdorimit të drogave. Ekzistonedhe programi për të rinj i OJQ-së “Ojazas”, që të rinjve serb iu ofron informata mbiabuzimin me substanca, parandalimin e HIV-it, edukim të bashkëmoshatarëve,këshillim dhe testim vullnetar.Programet më të mëdha të trajtimit në Kosovë janë të vendosura në Prishtinë, qëpërfshijnë dy klinika private dhe Qendrën Klinike Universitare të Kosovës (QKUK).QKUK është i vetmi institucion publik që iu ofron trajtime mjekësore përdoruesëve tëdrogave. Trajtimi ëhtë i limituar në detoksifikimin spitalor dhe jashtë spitalor dhezakonisht zgjatë dy javë. Numri i klientëve që vullnetarisht kërkojnë shërbime ështëraportuar të jetë i ulët, dhe shumica e pacientëve udhëzohen të trajtohen pas marrjes sëmbidozës apo pas ballafaqimit me simptome akute tërheqëse.OJQ “Labyrinth” implementon programin më voluminoz të trajtimit me substancanarkotike në Kosovë, i cili ka filluar punën që nga 2002. Kjo OJQ ofron program nëntmujorë të trajtimit, që përfshinë detoksifikimin jashtë- spitalorë të pacientëve dhemirëmbajtjen. Pas kompletimit të programit nuk ofrohen shërbime përcjellëse apotrajtime përkujdesëse. Programi i trajtimit iniciohet nga motivimi individual ipërdoruesit të drogave dhe implementohet më një involvim të madh të familjes sëklientit, respektivisht mirret pëlqimi me shkrim i anëtarit të familjes lidhur me trajtimin,këshillimin familjar, shpërndarjen e medikamenteve përmes anëtarit të familjes.Personeli i “Labyrinthit”përfshinë psikiatrit, psikologet dhe infermieret. Klinika e dytëprivate është më e vogël dhe ofron shërbime përmes psikiatërve.Në sistemin e burgjeve nuk ofrohen programe psiko-aktive mbi parandalimin e drogaveapo programe trajtuese. Por me rastin e hyrjes në një qendër paraburgimi apo burgbëhet ekzaminimi mjekësor i të miturit. Shërbimet e përkujdesjes shëndetësore janë nëdispozicion për të burgosurit, edhe pse nuk ofrohen këshillime rutinore dhe testimevullnetare për IST-të, TB, HIV, HBV, dhe HCV.Rëndësi të veçantë për ndërgjegjësimin e të rinjve për njohjen me pasojat e drogës dhedëmet e saj e luajnë shkollat. Programet shkollore të mirëqenies janë duke u zbatuartashmë, përfshirë planprogramin e ri të quajtur Aftësitë Jetësore, i miratuar ngaMASHT-i dhe i përkrahur financiarisht dhe teknikisht nga UNICEF-i. Gjatë vitit shkollor2006/2007, ky program ishte implementuar me nxënësit e klasave të 8-ta në 36% tëshkollave. Ekziston brengosja se programet dhe hulumtimet ndoshta nuk mund tëarrijnë tek grupmoshat e të rinjve në rrezik, të cilët mund të mos e vijojnë shkollimin apo128
mund të mos jenë të përfshirë në raportim, prandaj rekomandohen shërbime miqësoredhe programe për të rinj.Bazuar në hulumtimin “Përdorimi i Substancave Psikoaktive në Kosovë” realizuar ngaOBSH-ja, UNICEF-i dhe UNFPA-ja, është konstatuar se të gjitha llojet e substancavepsikoaktive përdoren nga të gjitha etnitetet në Kosovë.Disa rezultate kyqe nga secila komponentë e studimit:- 43.5% e të rinjve në Republikën e Kosovës kanë pirë duhan;- të rinjët që kanë pirë duhan kanë një moshë mesatare të fillimit të tymosjes dhe atë nëmoshën 16 vjeç (M=15.8; SD=2.5; kufiri 8-23);- 37.8% e rinisë kanë raportuar që e konsumojnë alkoolin (47.8% e grupmoshës 20-24kanë pasur përdorim të vazhdueshëm në krahasim me 30.6% të atyre 15-9);- mesatarja e atyre që për herë të parë kanë përdorur alkoolin ishte në moshën 16 vjeç,(M=16.01; SD=2.5; kufiri 8-24);- 3.8% e të anketuarve kanë raportuar se kanë provuar kanabis (marihuanë, hashash);- meshkujt e rinj (5.5.%) kishin më shumë gjasa se sa femrat e reja (2.2%) dhe të rinjët emoshës 20-24 (6.7%) kishin më shumë gjasa se sa adoleshentët (1.7%) ta kenë provuarkanabisin;- shumica e të rinjve që kishin përdorur kanabis, kanë thënë se në kohën e përdorimit tëparë ata ishin 17 vjeç; (M=16.8; SD=2.2; kufiri= 13-22), pa ndonjë dallim të dukshëmmidis të anketuarëve meshkuj dhe femra apo ndërmjet të anketuarëve me përkatësi tëndryshme etnike;- 0.4% e të rinjve në Kosovë kanë raportuar që kanë përdorur heroinë;- 0.6% e të anketuarëve kanë raportuar se kanë provuar MDMA (ekstazi);- 0.4% e të anketuarëve kanë raportuar se kanë provuar amfetaminë apo stimulues(dopingu);- 0.2 % kanë raportuar se kanë provuar ndonjë herë kokainë;- 2.6% e të rinjve kanë raportuar se kanë përdorur barëra pa përshkrimin e mjekut, si:Trodon/Tramal, Bensedin/Apaurin, Fortal, Methadon/Heptanon;- mosha e përdorimit të parë të barërave pa përshkrim të mjekut ndryshonte nga 13 derinë 20 vjeç, përderisa mosha mesatare e përdorimit të parë ishte 17 vjeç.Rekomandim i përgjithshëm për të parandaluar përhapjen e këtyre dukurive negativeështë se duhet të mirren një varg masash, si: të organizohen programe, debate, fushatatelevizive me anë të të cilave të rinjët do të mund të pranojën informata të sakta dhekredibile, që do të mundësonin vetëdijësimin e plotë dhe të drejtë për drogat, HIV-indhe AIDS-in, të inkorporohen në plan programe mësimore, ligjerata ose orë shtesë mëqëllim të përforcimit dhe zgjerimit të njohurive të të rinjëve për promovimin e shëndetit,etj.h) shfrytëzimi dhe abuzimi seksual ( neni 34)129
- Page 77 and 78: Shëndetin Riprodhues (neni 7 dhe 8
- Page 79 and 80: 8. Parandalimi, zbulimi i hershëm
- Page 81 and 82: lehtësojnë pjesëmarrjen e tij ak
- Page 83 and 84: MKRS- Departamenti i Kulturës, pë
- Page 85 and 86: 30). Kujdesi tretësor shëndetëso
- Page 87 and 88: Vdekshmëria fetale në vitin 2000
- Page 89 and 90: Ligji për Familjen, i cili i rregu
- Page 91 and 92: 2004/2005 Kujdes për fëmijë/fosh
- Page 93 and 94: të caktuara dhe që kanë nevojë
- Page 95 and 96: ndryshme nuk kanë arritur të për
- Page 97 and 98: Departamenti i inspektimit në MASH
- Page 99 and 100: dhe inicimi i procedurës disiplino
- Page 101 and 102: veprimtarinë teatrore në Kosovë
- Page 103 and 104: - Fondi për integrim social dhe pj
- Page 105 and 106: ) fëmijët ne konflikte të armato
- Page 107 and 108: Standarde për mbështetje të shë
- Page 109 and 110: Gjatë vitit 2007 janë trajtuar 29
- Page 111 and 112: Gjiniapërgjithshëm nr. 10 (9 shku
- Page 113 and 114: Niveli arsimorhsejanalfabet~ 4.kl5
- Page 115 and 116: 2. Urdhër për mbikëqyrje ngaShë
- Page 117 and 118: Kodi Penal për të Mitur (KPM) ës
- Page 119 and 120: mbyllura. Nëse nuk ka orë mësimo
- Page 121 and 122: trafikimi, eksploatimi seksual dhe
- Page 123 and 124: a. Konceptet bazë të punës së f
- Page 125 and 126: Qendrat e Mjekësisë Familjare QMF
- Page 127: Kodi Penal parashikon vepër penale
- Page 131 and 132: shfaqje të gjalla (202). Gjithasht
- Page 133 and 134: Ministria e Kulturës, Rinisë dhe
- Page 135 and 136: Ndërsa, MASHT e ka integruar goxha
- Page 137 and 138: miratuar nga ana e Qeverise. Per mo
- Page 139 and 140: 21% e këtij buxheti është shpenz
mund të mos jenë të përfshirë në raportim, prandaj rekomandohen shërbime miqësoredhe programe për të rinj.Bazuar në hulumtimin “Përdorimi i Substancave Psikoaktive në Kosovë” realizuar ngaOBSH-ja, UNICEF-i dhe UNFPA-ja, është konstatuar se të gjitha llojet e substancavepsikoaktive përdoren nga të gjitha etnitetet në Kosovë.Disa rezultate kyqe nga secila komponentë e studimit:- 43.5% e të rinjve në Republikën e Kosovës kanë pirë duhan;- të rinjët që kanë pirë duhan kanë një moshë mesatare të fillimit të tymosjes dhe atë nëmoshën 16 vjeç (M=15.8; SD=2.5; kufiri 8-23);- 37.8% e rinisë kanë raportuar që e konsumojnë alkoolin (47.8% e grupmoshës 20-24kanë pasur përdorim të vazhdueshëm në krahasim me 30.6% të atyre 15-9);- mesatarja e atyre që për herë të parë kanë përdorur alkoolin ishte në moshën 16 vjeç,(M=16.01; SD=2.5; kufiri 8-24);- 3.8% e të anketuarve kanë raportuar se kanë provuar kanabis (marihuanë, hashash);- meshkujt e rinj (5.5.%) kishin më shumë gjasa se sa femrat e reja (2.2%) dhe të rinjët emoshës 20-24 (6.7%) kishin më shumë gjasa se sa adoleshentët (1.7%) ta kenë provuarkanabisin;- shumica e të rinjve që kishin përdorur kanabis, kanë thënë se në kohën e përdorimit tëparë ata ishin 17 vjeç; (M=16.8; SD=2.2; kufiri= 13-22), pa ndonjë dallim të dukshëmmidis të anketuarëve meshkuj dhe femra apo ndërmjet të anketuarëve me përkatësi tëndryshme etnike;- 0.4% e të rinjve në Kosovë kanë raportuar që kanë përdorur heroinë;- 0.6% e të anketuarëve kanë raportuar se kanë provuar MDMA (ekstazi);- 0.4% e të anketuarëve kanë raportuar se kanë provuar amfetaminë apo stimulues(dopingu);- 0.2 % kanë raportuar se kanë provuar ndonjë herë kokainë;- 2.6% e të rinjve kanë raportuar se kanë përdorur barëra pa përshkrimin e mjekut, si:Trodon/Tramal, Bensedin/Apaurin, Fortal, Methadon/Heptanon;- mosha e përdorimit të parë të barërave pa përshkrim të mjekut ndryshonte nga 13 derinë 20 vjeç, përderisa mosha mesatare e përdorimit të parë ishte 17 vjeç.Rekomandim i përgjithshëm për të parandaluar përhapjen e këtyre dukurive negativeështë se duhet të mirren një varg masash, si: të organizohen programe, debate, fushatatelevizive me anë të të cilave të rinjët do të mund të pranojën informata të sakta dhekredibile, që do të mundësonin vetëdijësimin e plotë dhe të drejtë për drogat, HIV-indhe AIDS-in, të inkorporohen në plan programe mësimore, ligjerata ose orë shtesë mëqëllim të përforcimit dhe zgjerimit të njohurive të të rinjëve për promovimin e shëndetit,etj.h) shfrytëzimi dhe abuzimi seksual ( neni 34)129
Change language